Иқтисодий таҳлил

18-вариант
1.Иқтисодий таҳлилнинг методи ва унда кулланиладиган усуллар.


An’anaviy usullar guruhiga iqtisodiy tahlil paydo boMgandan buyon an’anaga aylanib, amaliy tajribada keng qo‘llanilib kelayotgan usullar kiritiladi. Ulaming tarkibiga mutlaq va nisbiy farqlami aniqlash, taqqoslash, guruhlashtirish, balansli bog'lanish, zanjirli bogManish, indeks, foizlar va hokazo usullami kiritishimiz mumkin.Iqtisodiy-matematik usullar iqtisodiy tahlil fanining takomillashib borishi natijasida vujudga kelgan bo‘lib, bunda turli dasturiy ta’minotlar va matematik usullardan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi. Iqtisodiy-matematik usullami tahlilda qo‘llashning afzalliklari quyidagilardan iborat:a) tahlil etish muddati tezlashadi;b) iqtisodiy ko'rsatkichlaming o‘zgarishiga ta’sir etuvchi omillar ulushi (salmog'i) aniq hisoblanadi;v) taxminiy yoki noaniq hisoblashlar o'm ini aniq raqam va dalillar egallaydi.
a) taqqoslash usuli - korxona faoliyatini tahlil qilishning eng asosiy usulidir, zero «barcha narsa taqqoslashda aniqlanadi». Taqqoslash usullari quyidagilar:- haqiqatdagi koTsatkichlami biznes-reja darajasidagi ko‘rsatkichlar bilan taqqoslash natijasida biznes-rejaning bajarilish darajasi va sifati aniqlanadi;- joriy yilda amaldagi koTsatkichlami o‘tgan davr hisoboti bilan taqqoslash natijasida ishlab chiqarishning o‘sish sur’ati aniqlanadi;- ishlab chiqarishda eng mukamma) namunaga ega boMgan korxonaning iqtisodiy modeli bilan taqqoslash.
b) g u ruhlashtirish har qanday ijtimoiy-iqtisodiy tekshirishning ajralmas qismi hisoblanadi. Guruhlashtirish, ayniqsa, amaliy jihatdan ishlab chiqarishda keng qo'llaniladi. Masalan, yuqorida ta’kidlanganidek, tovar mahsuloti ishlab chiqarishga ta’sir qiluvchi omillami guruhlashtirish (mehnat, mehnat vositalari va mehnat predmetlari omillari) misol bo* lad i. Guruhlashtirish yana ushbu belgilarga ham qarab qoMIaniladi
g) m utlaq va nisbiy m iqdorlar. Mutlaq miqdorlar orqali iqtisodiy ko'rsatkichlaming umumiy hajmi aniqlanadi. Nisbiy ko‘rsatkichlar esa biznes-rejaning bajarish darajasi va ishlab chiqarishni rivojlantirish sur’atini belgilaydi. Mutlaq miqdor xo'jalik yuritishning samaradorligini hamma vaqt ham belgilamaydi.