“ИҚтисодий таҳлил” кафедраси доценти и. Чориев томонидан тайёрланган “бизнес таҳлил” фанидан тақдимоти

Асосий фаолиятдан олинган молиявий натижанинг ўтган йилга нисбатан ўзгаришига қуйидаги омиллар таъсир қилади:

• Асосий фаолиятдан олинган молиявий натижанинг ўтган йилга нисбатан ўзгаришига қуйидаги омиллар таъсир қилади:
• Сотилган маҳсулот ҳажмининг ўзгариши.
• Маҳсулот сотиш баҳоларининг ўзгариши.
• Сотилган маҳсулот таннархининг ўзгариши.
• Сотиш харажатларининг ўзгариши.
• Маъмурий харажатларнинг ўзгариши.
• Бошқа операцион харажатларнинг ўзгариши.

Маҳалла муруввати масъулияти чекланган жамиятининг асосий фаолиятининг молиявий натижаларининг таҳлили
Курсаткичлар	2017 йил		2018 йил		Узгариши (+,-)
	минг сум	%	минг сум	%	минг сум	%
1	2	3	4	5	6=4-2	7=5-3
Маҳсулот (иш, хизмат)ларни сотишдан соф тушум	52 637	100	221 960	100	169 323	-
Сотилган маҳсулот (иш, хизматларнинг таннархи)	40 986	77,87	162 160	73,06	121 174	-4,81
Сотишдан тушган ялпи молиявий натижа	11 651	22,13	59 800	26,94	48 149	4,81
Давр харажатлари, жами	7 526	14,3	24 837	11,19	17 311	-3,11
шу жумладан:
сотиш харажатлари
маъмурий харажатлар	3 932	7,47	7 044	3,17	3 112	-4,3
бошқа операцион харажатлар	3 594	6,83	17 793	8,02	14 199	1,19
Асосий фаолиятнинг бошка даромадлари	897	1,7	710	0,32	-187	-1,38
Асосий фаолиятнинг фойдаси	5 022	9,54	35 673	16,07	30 651	6,53

Сотишдан соф тушумнинг сотилган маҳсулот ҳажми ҳисобига ўзгариши:

• Сотишдан соф тушумнинг сотилган маҳсулот ҳажми ҳисобига ўзгариши:
• 115260-52637 = 62623
• Сотишдан соф тушумнинг сотилган маҳсулот баҳоси ҳисобига ўзгариши:
• 221960-115260 =106700
• Асосий фаолиятнинг молиявий натижасига сотилган маҳсулотлар ҳажми ўзгаришининг таъсири:
• 62623 * 9,54 / 100 = 5974,23
• Асосий фаолиятнинг молиявий натижасига сотилган маҳсулотлар баҳоси ўзгаришининг таъсири:
• 106700 * 9,54 / 100 = 10179,18
• Сотилган маҳсулот таннархи ўзгаришининг таъсири:
• -4,81 * 221 960 / 100 = +10676,276
• Сотиш харажатларини ўзгаришининг таъсири: -
• Таҳлил қилинаётган “Маҳалла муруввати” масъулияти чекланган жамиятининг ҳисоботида сотиш харажатлари келтирилмаган.
• Маъмурий харажатлар ўзгаришининг таъсири:
• -4,30 * 221960 / 100 = +9544,28
• Бошқа операцион харажатлар ўзгаришининг таъсири:
• 1,19 * 221960 / 100 = - 2641,324
• Асосий фаолиятнинг бошқа даромадлари ўзгаришининг таъсири:
• -1,38 * 221960 / 100 = -3063,048

Давр харажатлари дейилганда – бевосита ишлаб чиқариш жараёни билан боғлиқ бўлмаган харажатлар ва сарфлар тушунилади. Давр харажаталари таркибига маҳсулот ишлаб чиқариш таннархига киритилмайдиган хўжалик сарфлари киритилади. Уларни юзага чиқиш шакли ва ўрнига қараб қуйидагиларга ажратиш мумкин.

• Давр харажатлари дейилганда – бевосита ишлаб чиқариш жараёни билан боғлиқ бўлмаган харажатлар ва сарфлар тушунилади. Давр харажаталари таркибига маҳсулот ишлаб чиқариш таннархига киритилмайдиган хўжалик сарфлари киритилади. Уларни юзага чиқиш шакли ва ўрнига қараб қуйидагиларга ажратиш мумкин.
• -сотиш харажатлари;
• -маъмурий харажатлар;
• -бошқа умумхўжалик харажатлари.

«Маҳалла муруввати» масъулияти чекланган жамиятининг
давр харажатлари таҳлили
Кўрсаткичлар	Ўтган йил		Ҳисобот йили		Фарқи
	сумма	фоиз	сумма	фоиз	сумма	фоиз
2	3	4	5	6	7	8
Сотиш харажатлари	0	0	0	0	0	0
Маъмурий харажатлар	3932	52,24	7044	28,36	3112	-23,88
Бошқа операцион харажатлар	3594	47,75	17793	71,63	14199	23,88
Жами давр харажатлари	7526	100	24837	100	17311	0

Молиявий фаолиятдан олинган даромад ва харажатлар таҳлили

• Молиявий фаолиятдан олинган натижа корхона фаолият натижавийлигининг алоҳида ҳисоб қатори сифатида таркибланади ва таҳлил этилади. Молиявий фаолиятдан олинган фойда ва зарарлар корхонанинг фонд бозори, молия бозоридаги фаолиятидан келадиган натижаларни ўз ичига олади. Молиявий фаолиятдан олинадиган даромадлар қатори «Маҳсулот (иш ва хизмат)лар таннархига киритиладиган харажатлар, маҳсулот (иш ва хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари таркиби ва молиявий натижаларнинг шаклланиш тартиби тўғрисида»ги Низомга мувофиқ таркибланади. Молиявий фаолиятдан олинган даромадларнинг корхоналарнинг жами ҳисоб фойдаси таркибидаги салмоғи сўнгги йилларда бир қадар ўсиб бормоқда.
• Молиявий фаолиятдан олинган даромадлар қаторига қуйидагиларни киритиш мумкин:
• -бошқа корхоналар фоаолиятида ҳиссали қатнашишдан олинган даромадлар;
• -валюта маблағларининг курс ўзгаришидан олинган даромадлар;
• -бошқа корхоналарга, шўъба ва уюшма корхоналарга берилган қарзлар бўйича олинган даромадалар;
• -фоизлар бўйича олинган ва тўланган даромадлар;
• -акциялар бўйича олинган дивидендлар суммаси ва ҳ.к.

Умумхўжалик фаолиятидан молиявий натижаларни текширишда молиявий фаолият даромодлари ва харажатлари ўрганилади.

• Молиявий фаолият даромадлари (9500)

• роялтидан олинган
• даромад (9510)

• дивидендлар
• (9520)

• лизингдан даромад-
• лар (9550)

• курс фарқларидан
• даромад (9540)

• олинган фоиз-
• лар (9530)

• қимматли қоғозларни
• қайта баҳолашдан
• (9560)

• бошқа даромад-
• лар (9590)

• Молиявий фаолият
• харажатлари (9600)

• бошқа харажат-
• лар (9690)

• қимматли қоғозларни чиқариш,
• тарқатиш харажатлари (9630)

• фоиз харажатлари (9610)

• курс фарқлари-
• дан зарарлар
• (9620)

Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботда молиявий фаолиятдан олинадиган даромадларга қуйидагилар киритилади:

• Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботда молиявий фаолиятдан олинадиган даромадларга қуйидагилар киритилади:
• Олинган роялтилар ва сармоя трансферти;
• Ўзбекистон Республикаси ҳудудида ва унинг ташқарисида бошқа хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятида улуш қўшган ҳолда қатнашишдан олинган даромад, акциялар бўйича дивидендлар ва облигациялар ҳамда хўжалик юритувчи субъектга тегишли қимматли қоғозлар бўйича даромадлар;
• Мол-мулкни узоқ муддатли ижарага беришдан олинган даромадлар (лизинг тўловини олиш);
• Валюта счётлари, шунингдек, чет эл валюталаридаги операциялар бўйича ижобий курс тафовутлари;
• Сарфланган (қимматли қоғозларга, шуъба корхоналарга ва ҳоказоларга) маблағларни қайта баҳолашдан олинган даромадлар;
• Молиявий фаолиятдан олинган бошқа даромадлар.