Иšтисодий таілил фанининг моіияти, бозор иšтисодиёти шароитида аіамияти ва вазифалари

 

---

142 
 
 
Корхонанинг иқтисодий 
салоҳияти (потенциали) 
Асосий воситалар 
+ 
Айланма маблағлар 
+ 
Номоддий активлар 
+ 
Меҳнат потенциали 
Асо-
сий 
воси-
талар 
Мод-
дий 
ак-
тив-
лар 
Ўзоқ 
мудда 
тли мо-
лиявий 
қўйил-
малар 
Мод-
дий 
захи-
ралар 
Де-
би-
тор-
лар 
Қисқа 
муддат-
ли 
молия-
вий 
қўйил-
малар 
Пул 
маб
лағл
а-ри 
То-вар 
бел-
гиси 
Рух-
сат-
нома-си 
(ли-
цен-
зия) 
П 
о 
т 
е 
н 
т 
Фир-
ма 
баҳо-
си 
ва 
бош-
қалар 
Барча рўйҳат-даги 
ходимлар 
сонининг бошқа 
кўрсаткичлар 
ўлчов бирлигида 
(сўмда) 
ифодаланиши 
 
7.2-Чизма. Корхона иқтисодий салоҳияти (потенциали)нинг
таркибий тузилиши 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

143 
Иқтисодий таҳлилнинг мақсади ва асосий вазифаларидан 
бири таҳлил қилинаётган объект ёки категорияни тўғри ва 
батафсил баҳолаш учун уни ифодаловчи кўрсаткичлар тизимини 
ишлаб чиқишдан ҳамда уларни назарий ва методологик жиҳатдан 
асослашдан иборатдир.
Корхонанинг иқтисодий салоҳияти бу кенг қамровли ва 
теран тушунча. Унинг ҳолати ва ундан фойдаланиш даражаси 
тўғрисида тўлиқ хулоса чиқариш учун албатта кўрсаткичлар 
тизимидан 
(системасидан) 
фойдаланиш 
лозим. 
Аммо 
кўрсаткичлар 
сонининг 
кўплиги 
ёки 
озлигига 
қараб 
ўрганилаётган объект ёки категорияни баҳолаш учун етарли ёки 
кам 
деган 
хулоса 
чиқариб 
бўлмайди. 
Шу 
туфайли 
кўрсаткичлардан тўғри ва оқилона фойдаланиш йўлларини ишлаб 
чиқиш лозим.
Кўрсаткичлар ҳақида тўғри хулоса чиқариш учун, энг 
авволо уларни илмий асосланган ҳолда таснифлаш лозим. 
Иқтисодий таҳлилда кўрсаткичлар жуда кўп белгилари билан 
таснифланади. Аммо биз ушбу ишда корхона иқтисодий 
салоҳиятини ифодаловчи кўрсаткичларни фақат иқтисодий 
мазмуни 
бўйича 
таснифини 
кўриб 
чиқамиз. 
Чунки 
кўрсаткичларни ушбу белгиси билан таснифлаш иқтисодий 
хулоса чиқариш учун етарли бўлади. 
Корхона 
иқтисодий 
салоҳиятини 
ифодаловчи 
кўрсаткичларни иқтисодий мазмунига қараб қуйидаги гуруҳларга 
бўлиш мумкин: 

иқтисодий салоҳият ҳолатини ифодаловчи кўрсаткичлар; 

иқтисодий салоҳият билан таъминланганликни ифодаловчи 
кўрсаткичлар; 

иқтисодий 
салоҳият 
самарадорлигини 
ифодаловчи 
кўрсаткичлар.