Иқтисодиёт назарияси фанининг предмети ва билиш усуллари

Нарҳ вазифалари

• Иқтисодиётда амал қилиб турган барча нарҳ турлари нарҳ тизимини ташкил қилади.

• Бозор кўлами хисобга олинганда худудий (минтақавий), миллий ва ҳалқаро нарҳлар фаркланади.
• Худудий (минтақавий) нарҳлар муайян худудий бозорларда унинг доирасида амал қилувчи омиллар таъсирида шаклланади.
• Миллий нарҳлар алохида мамлакатлар доирасида ўртача ижтимоий сарф-харажатлар, миллий бозордаги талаб ва таклиф таъсирида шаклланади.
• Жахон нарҳлари муайян товарларни ишлаб чиқаришга кетган байналминал ҳаражатларни, товарларнинг жахон андозаси талабларига мос келиши даражасини хамда ҳалқаро бозордаги талаб ва таклиф нисбатини ўзида акс эттиради.

• Давлатнинг нарҳ сиёсати - бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида нарҳларни эркинлаштириш ва миллий бозор нарҳларини жахон бозори нарҳларига яқинлаштиришга қаратилади.

• Нарҳларни эркинлаштиришдан кўзланган мақсад:
• Ҳом аше билан махсулот айрим турлари нарҳлари ўртасидаги номутаносибликни юмшатиш;
• Нарҳ билан ахоли даромадлари ва корҳоналар фойдаси ўртасидаги мутаносибликка эришиш;
• Инвестицион товарлар, истеъмол товарлари ва ҳизматлар нарҳларининг оқилона нисбатини таъминлаш;
• Ишлаб чиқариш воситалари, ҳалқ истеъмол товарлари, бажарилган ишлар ва ҳизматларнинг эркин нарҳлари хамда тарифларига ўтиш;
• Миллий бозор нарҳларини жахон бозори нарҳларига яқинлаштириш.

• Монополия шароитида нарх шаклланишининг ўзига хос жиҳати шундаки, агар майда товар ишлаб чиқарувчилар фақат ўзларининг индивидуал нархларини ўзгартира олсалар, улардан фарқли ўлароқ бозор иштирокчилари сифатидаги монополиялар бозор нархларини ўзлари белгилай оладилар. Бунда монополиялар оммавий талабнинг ошиши билан нархнинг ошиши ҳамда оммавий таклифнинг ошиши билан нархнинг пасайиб боришидан ўзига хос тарзда фойдаланадилар. Оммавий тартибда товарларни сотувчи монополиялар ўз манфаатлари йўлида таклиф кам бўлганда нархнинг ошиши тенденциясидан фойдаланадилар.

•