―ИҚтисодиёт‖ факультети

 
Tashqi iqtisodiy aloqalar 
 
Biz shaxsiy tomorqa yoki xususiy fermer xo`jaligimizda yetishtirgan mahsulotni 
o`zimizda bo`lmagan mahsulotga almashish yoki bozorda sotishga ehtiyoj sezamiz. Bunday 
holatni davlatlararo munosabatlarda ham kuzatamiz. Darhaqiqat, O`zbekistonda ishlan 
chiqarilayotgan muayyan mahsulot, buyumga talab xorijda katta bo`lsa, uni mamlakat 
ehtiyojidan ortiq ishlab chiqarish maqsadga muvofiq. Aksincha, o`zimizda ishlab 
chiqarishdan ko`ra xorijdan keltirilsa arzon tushadigan mollarni sotib olish ma`qul. 
O`zbekiston mashinalar, kimyo mahsulotlari, qora va rangli metal, elektr energiya, 
gaz, paxta tolasi, oziq-ovqat molar, pilla, qorako`l singari mahsulotlarni eksport qiluvchi 
mamlakatlardan hisoblanadi. O`z navbatida O`zbekiston o`zida yetishmagan, o`ziq-ovqat va 
sanoat mollarini, shuningdek, xalq iste`mol buyumlarini import qiladi. 

---

486 
O`zbekiston xalqaro iqtisodiy hamkorlikka faol kirishgan. Hozirgi kunda 
O`zbekiston bir qancha davlat bilan savdo aloqalari olib boradi. Ayniqsa, dunyoda yetakchi 
bo`lgan Germaniya, AQSH, Buyuk Britaniya, Yaponiya, Fransiya, Italiya, Koreya 
Respublikasi, Turkiya, Xitoy kabi davlatlar bilan hamkorligi jadal sur`atlarda 
rivojlanmoqda. O`zbekistonga import qilinayotgan mahsulotlarning eng ko`pi Koreya 
Respublikasiga to`g`ri keladi.
Tovarlarni tashqi bozorga, xorijga chiqarilishi eksport deb ataladi. Aksincha, chet 
mamlakatlardan zarur mahsulotlarni, mollarni olib kelish import deb ataladi.
O`zbekistonda tashqi iqtisodiy faoliyat ikki yo`nalishda olib borilmoqda: birinchidan, 
sobiq ittifoqdosh respublikalar bilan; ikkinchidan, respublika ilgari bevosita o`zaro 
munosabatlarda bo`lmagan xorijiy davlatlar bilan. 
Agar birinchi yo`nalish, O`zbekistonni kam xarajatlar sarflab, keng ko`lamda xom 
ashyo, tayyor mahsulotlar, texnalogiyalar, fan-texnika axborotlari bozoriga kirib borishini 
ta`minlasa, unga qudratli transport tarmoqlari va aloqa vositalaridan foydalanish 
imkoniyatini yaratsa, ikkinchi yo`nalish, respublika iqtisodiyotini keng ravishda jahon 
hamjamiyatiga birlashuvining iqtisodiy va tashkiliy- huquqiy asoslarini yaratish imkonini 
beradi. 
O`zbekistonning ijtimoiy jihatdan yo`naltirilgan bozor iqtisodiyoti modelida tashqi 
iqtisodiy faoliyatni rivojlantirish va mustahkamlash, respublikaning jahon xo`jalik 
aloqalariga birlashish yo`llarini belgilash, shuningdek, ijtimoiy jihatdan yo`naltirilgan bozor 
iqtisodiyotining rivojlanishi va respublika integratsiyasi yo`nalishlarining jahon xo`jalik 
aloqalarida mustahkamlanishi asosiy o`rin egallaydi. 
O`zbekistonning tashqi savdosi yildan yilga ortib borishi natijasida mamlakatimiz 
xalqaro mehnat taqsimotida faol ishtirok etmoqda.
Mamlakat 
tashqi 
tashqi 
savdo 
siyosaatining 
asosi 
milliy 
iqtisodiyot 
raqobatbardoshligini oshirish hamda mamlakatning eksport salohiyatini kengaytirish va 
tarkibini takomillashtirishdir. So`nggi yillarda eksport tarkibida katta ijobiy o`zgarishlar 
sodir bo`lmoqda. Jumladan, xomashyo mahsulotlari eksporti kamayib, yuqori sifatli tayyor 
mahsulotlar eksportining ulushi oshmoqda. 
Hozirgi paytda respublikada yuqoridagi holatlarni hisobga olgan holda tashqi 
iqtisodiy faoliyatni boshqarish tuzimi shakllanmoqda va uni tarkibiga kirgan tashkilotlar 
faoliyati takomillashtirilmoqda, asosiy vazifalari aniqlanmoqda. 
I. Bakiyeva – i.f.n., dots., TMI, 
D. Zaripova – talaba, TMI