―ИҚтисодиёт‖ факультети

 
Innovatsion iqtisodiyot va uning mamlakat rivojlanishidagi o‘rni 
 
Innovatsiya iqtisodiyot - bu ilm, innovatsiya, texnologiya va tadbirkorlikni birinchi 
o'ringa qo'yadigan eng dolzarb iqtisodiyotning doktrinasi. Innovatsiya iqtisodiyotida 
bilimlarni boshqarish - bu innovatsion iqtisodiyotning kalitidir va barcha resurslardan 
tejamkor foydalanishni ta'minlash uchun to'g'ri yangiliklarni yaratish orqali yuqori 
mahsuldorlik ta'minlanadi. Innovatsiya iqtisodiyoti sanoat iqtisodiyotining sezilarli 
o'zgarishi va turli xil qiyinchiliklarni o'z ichiga oladi. Innovatsion iqtisodiyotda yuzaga 
kelgan qiyinchiliklar quyidagilar: Innovatsion iqtisodiyotda taqdim etiladigan xizmatlar 
tabiatda birlashtirilgan. Optimallashtirish juda muhim ekan, innovatsion iqtisodiyotda 
iste'molchilarning ehtiyojini qondirish uchun yakka tartibdagi xizmatlar o'rniga sog'lom, 
qadoqlangan xizmatlarni taqdim etishga alohida e'tibor qaratilgan. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ta‘kidlaganlaridek 
―Xalqimiz dunyoqarashida innovtsiya muhitini yaratish eng muhim vazifamizdir. 
Innovatsiya bo‘lmas ekan, hech bir sohada raqobat, rivojlanish bo‘lmaydi.‖ Prezidentimiz 
tashabbuslari bilan O‘zbekistonda yetakchi soha va tarmoqlarni innovatsion rivojlantirish, 
innovatsion g`oyalar va texnologiyalarni ishlab chiqarishga keng joriy etish yuzasidan izchil 
ishlar amalga oshirilmoqda. 
Prezidentning 2017-yil 29-noyabrdagi ―O`zbekiston Respublikasi Innovatsion 
rivojlanish vazirlihini tashkil etish to`g`risida‖gi farmoni bu boradagi ishlarni yngi 
bosqichga ko`tarishda muhim qadamlardan bo`ldi.
Farmon bilan quyidagilar O‗zbekiston Respublikasi innovatsion rivojlanishining 
asosiy yo‗nalishlari etib belgilansin: 

---

282 
- mamlakatning intellektual va texnologik salohiyatini oshirishning uzoq muddatli 
ssenariylari asosida ustuvor soha va tarmoqlarni innovatsion rivojlantirishning kelajakdagi 
modellarini shakllantirish imkonini beradigan strategik rejalashtirish tizimini yaratish; 
- davlat 
xizmatlari ko‗rsatishning tartib-taomillarini optimallashtirish va 
soddalashtirishni, davlat boshqaruvi organlari faoliyatining samaradorligini oshirishni 
ta‘minlaydigan davlat boshqaruvining innovatsion shakllarini joriy etish; 
- hududlar ijtimoiy-iqtisodiy salohiyatining barqaror o‗sishi, shuningdek, aholining 
hayot darajasi va farovonligi yuksalishi uchun zarur sharoitlarni ta‘minlashga qodir bo‗lgan 
fan va innovatsiya faoliyatini rivojlantirishning zamonaviy infratuzilmasini shakllantirish; 
- innovatsion g‗oyalar va texnologiyalarni ishlab chiqish va joriy etish sohasiga 
investitsiyalarni keng jalb etish, ularning yanada rivojlanishini ta‘minlovchi normativ-
huquqiy bazani takomillashtirish; 
- ilmiy-tadqiqot va innovatsiya faoliyatini, eng avvalo, yosh avlodning ijodiy 
g‗oyalari va ishlanmalarini har tomonlama qo‗llab-quvvatlash hamda rag‗batlantirish, 
shuningdek, ushbu faoliyatda iqtidorli yoshlar faol ishtirok etishi uchun qulay sharoitlar 
yaratish; 
- mamlakatimiz ilmiy-tadqiqot va innovatsiya faoliyatining istiqbolli yutuqlarini 
targ‗ib qilish va joriy etishning samarali mexanizmlarini yaratish, shu jumladan ilmiy-
eksperimental ixtisoslashtirilgan laboratoriyalar, yuqori texnologiyalar markazlari, 
texnoparklar va boshqa innovatsiyaga yo‗naltirilgan tuzilmalarni, xususan, chet el 
investorlari ishtirokida tashkil etish va moddiy-texnika bazasini mustahkamlash; 
- tabiatni muhofaza qilish, resurs va energiya tejaydigan texnologiyalarni, jumladan, 
muqobil energiya manbalarini, suvni tozalash va chuchuklashtirish, undan oqilona 
foydalanishning zamonaviy shakllarini keng qo‗llash orqali faol joriy etish; 
- sog‗liqni saqlash sohasida kasalliklarni barvaqt aniqlash va profilaktika qilish, o‗z 
vaqtida va samarali davolashga imkon beruvchi ilg‗or texnologiyalarni keng joriy etish, 
shuningdek, jamiyatda sog‗lom turmush tarzini shakllantirish va sog‗lom avlodni 
tarbiyalashga qaratilgan kompleks tizimni yaratish; 
- agrar sohaga innovatsion g‗oyalar, ishlanmalar va texnologiyalarni, shu jumladan 
ishlab chiqarish samaradorligini va qishloq xo‗jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchilarning 
eksport salohiyatini oshirishga, mamlakatning oziq-ovqat xavfsizligini mustahkamlashga 
ko‗maklashuvchi qishloq xo‗jaligi ekinlarining yangi seleksiya navlarini targ‗ib qilish; 
- iqtisodiyotning real sektori tarmoqlarini har tomonlama rivojlantirishni 
ta‘minlovchi zamonaviy axborot-kommunikatsiya, sanoat va boshqa innovatsion 
texnologiyalarni jadal joriy etish; 
- innovatsiya faoliyati sohasida ilg‗or xorijiy (xalqaro) tashkilotlar bilan, shu 
jumladan ularni nou-xau, nanotexnologiyalar va yuqori texnologik tovar (ish, xizmat)larni 
ishlab chiqarishning mahalliy bozoriga jalb qilish orqali hamkorlikni kengaytirish.
177
―Faqat sanoat inqiloblarini yaratishga qodir bo'lgan kompaniyalar yangi iqtisodiyotda 
muvaffaqiyat qozonadi‖, - degan edi Gey Hamel. 
Samarali ishbilarmonlik va innovatsion boshqaruv strategiyasida yetakchi bo'lgan 
Gey Hamel zamonaviy korxonalar muvaffaqiyat qozonishi uchun nima qilish kerakligini 
tushunadi. Biznesning asosiy vakolatlariga tayanib, raqobat ustunligini saqlab qolish uchun 
qo'shimcha yaxshilanishlarni amalga oshirish uchun yetarli emas. Har qanday sohada 
177
2017-yil 29-noyabrdagi ―O`zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirlihini tashkil 
etish to`g`risida‖gi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti farmoni. 

---

283 
haqiqiy yetakchi bo'lish uchun, biznes killer innovatsiyalarni yaratishga e‘tiborini qaratgan 
bo'lishi kerak. 
Bu "yangi iqtisod" Hamel g‘oyalarining asosini tashkil etadi. Bugungi kunda biz 
innovatsion iqtisodiyotning yuksalishini ko'rmoqdamiz va biznesning eski usullariga 
yopishib qolganlar ortda qolsyotganiga guvoh bo‘lmoqdamiz. 
Innovatsion iqtisodiyotning nima ekanligini to'liq anglash uchun, avvalo qanday qilib 
paydo bo'lganligini bilish muhimdir. Iqtisodiyotning ushbu shakli nazariyasi so'nggi bir 
necha o'n yilliklar ichida rivojlangan. Oldinroq, iqtisodiyotning o'sishi bozor talabi va 
takliflar bo'yicha egri chiziqlar va resurslarni samarali taqsimlash bo'yicha bahosiga javoban 
belgilandi. Iqtisodiyot ikkinchi Sanoat inqilobidan paydo bo'lganidek, bu ham mantiqan edi. 
Biroq, texnologik rivojlanish sur'ati, ayniqsa, raqamli texnologiyalar bilan har tomonlama 
o'zgardi. 
Innovatsion iqtisodiyot so'nggi bir necha o'n yillikda AQSh iqtisodi tomonidan 
tasvirlangan. Iqtisodiyotni oldinga yo'naltirish uchun sarmoya kerak bo'lsa-da, bu haydovchi 
emas edi. U ko'proq tegirmonlar, o'simliklar yoki fabrikalar qurish uchun ishlatilmadi. 
Tadqiqot va ishlanmalarga sarmoya kiritish, yanada yaxshi mahsulotlar va xizmatlar 
ko'rsatish, yangi mahsulotlarni joriy etish uchun foydalanildi.
Innovatsion iqtisodiyot butun dunyodagi jamiyatlarni diqqat markaziga o'tkazmoqda. 
Qiymatli mahsulotlarni kam manbalardan rivojlantirish va tarqatishga qaratilgan 
iqtisodiyotning o'rniga, jamiyatning yangi maqsadi - yangi biznes modellari, mahsulot va 
xizmatlar, ishlab chiqarish shakllarini ishlab chiqish orqali barchaning hayot sifatini oshirish 
va boylikni kengaytirishdir. 
Innovatsiya texnologik sohada boshlangan va iqtisodiyotning boshqa tarmoqlariga 
tezda tushib ketgan. Texnologik imkoniyatlarning yaxshilanganligi, global darajada keng 
ommalashgan ma'lumotlar bazasi va globallashgan dunyoda shaxslar va firmalar 
odamlarning hayotini yaxshilagan mahsulotlar va xizmatlarni yanada samarali yaratish 
imkoniyatiga ega bo'ldilar. 
Innovatsion iqtisodiyot kasblarga va ularni ta'qib qilish uchun zarur bo'lgan 
ko'nikmalarga ta'sir ko'rsatmoqda. Tibbiyot sohasida aniq va ishonchli mashinalar 
shifokorlarga ko'proq samaraliroq tashxis qo'yish imkonini beradi. Yuridik sohada, onlayn-
platformalar advokatning joy sohalarida ixtisoslashuviga imkon beradi. Ta'limda 
gamifikatsiya o'qituvchilarni o'quvchilar bilan yanada yaqinroq aloqa qilish va ularga jalb 
qilish imkonini beradi. 
Innovatsiyalarni jamiyatimizga keng targ‘ib qilish maqsadida 2018-yil 11-sentabrda 
―Innovatsion faoliyatni yanada qo‘llab-quvvatlash chora tadbirlari to‘g‘risida‖gi 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori e‘lon qilindi. 
Mahalliy ilmiy va innovatsion ishlanmalarni tijoratlashtirish va ishlab chiqarishga 
joriy etish maqsadida mamlakatda innovatsion tadbirkorlikning rivojlanish darajasini 
oshirishni qo‘llab-quvvatlaydigan ―Yashnobod‖ innovatsion texnoparki, O`zbekiston 
Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi huzurida ilg‘or texnologiyalar markazi, 
shuningdek, vazirliklar va oliy ta‘lim muassasalari qoshida boshqa shu kabi tashkilotlar 
tashkil etildi
178
. 
Yurtimizda bu kabi amalga oshirilayotgan ishlar innovatsion va ilmiy-texnikaviy 
rivojlanish sohasida yagona davlat siyosatining amalga oshirilishini ta‘minlashga qaratilgan. 
Innovatsion vazirlik innovatsion g‗oyalar, ishlanmalar va texnologiyalarni ro‗yobga 
178
2018-yil 11-sentabrda ―Innovatsion faoliyatni yanada qo‘llab-quvvatlash chora tadbirlari 
to‘g‘risida‖gi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori. 

---

284 
chiqarish uchun byudjet mablag‗laridan oqilona foydalangan holda mavjud resurs va 
mablag‗larning safarbar etilishini ta‘minlaydi. 
Pirovard natijada, O‗zbekistonni rivojlantirishning innovatsion yo‗li iqtisodiy 
o‗sishning harakatlantiruvchi kuchi, mamlakat barqarorligi va aholi farovonligini 
ta‘minlashning omili bo‗ladi.