Иқтисод ва молия / экономика и финансы №1, 2010 38 халқаро иқтисодиёт / международная экономика

---

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / эКОНОМИКА И ФИНАНСы №1, 2010
38
ХАЛҚАРО ИҚТИСОДИЁТ / МЕЖДУНАРОДНАЯ эКОНОМИКА
Минтақавий интеграция жарёнларида 
мамлакатлар иштироки, давлатлараро савдо-
нинг ривожига, эркин рақобатнинг тўғри шак-
лланишига, халқаро меҳнат тақсимотининг 
чуқурлашувига, жаҳон бозорига кириб 
бориш имкониятининг ортишига замин 
яратиб беради. Иқтисодий интеграциянинг 
аҳамиятини Ўзбекистон Республикаси Прези-
денти И.Каримов «Давлатлар эмас, уларнинг 
мафкура ва сиёсатдан холи иқтисодиёти ва 
бозорлари интеграциялашуви лозимлигини 
алоҳида қайд этишни истар эдим”
1
, деб аниқ 
кўрсатиб берган. Шундай қилиб Ўзбекистон 
жаҳон хўжалилигига интеграциялашуви жара-
ёнини ҳар қандай сиёсат ва мафкурадан холи 
тарзда амалга оширади.
Иқтисодиётда қўлланиладиган бир қатор 
атамалар 
каби 
“интеграция”(integratio) 
атамаси ҳам лотин тилидан кириб келган 
бўлиб “қисмларни бутунлик таркибида 
бирлаштириш” маъносини ифодалайди. 
Машҳур “Oxford English Dictionary” луғатида 
юқоридаги таъриф илк бор 1920 йилда 
ишлатилганлиги маълум қилинади
2
. Жаҳон 
иқтисодиётида интеграцион жараёнлар 
1
Каримов И.А. Бунёдкорлик йўлидан.Т.: Ўзбекистон, 1996. Т. 4. 345 - б.
2
MAChLUP,F.”A History of Thought on Economic Integration” Economic 
Integration, World Wide, regional, sectorial (Ed.f. Machlup), The Macmillan 
Press Ltd. London, 1978, 61 p.
тўғрисида мутахассислар орасида ягона 
қарашлар концепцияси мавжуд эмас. Инте-
грация мавзусида теран тадқиқотлар олиб 
борган ва интеграция назариясини ривож-
лантиришга улкан хисса қўшган Б.Балаша, 
иқтисодий интеграцияга ягона таъриф 
беришнинг ўрнига, уни бўлиб таърифлашни 
афзал кўрган. Унга кўра, энг оддийдан энг 
илғор босқичигача бўлган интеграцион 
жараёнлар қуйидагича тизимлаштирил-
ган: савдода тўсувчи унсурларни бартараф 
қилиниши савдо интеграциясини, мамла-
катлараро фактор ҳаракатларига эркинлик 
берилиши - фактор интеграциясини, миллий 
иқтисодий сиёсатларни халқаро иқтисодий 
алоқаларнинг фойдасига уйғунлаштирилиши 
- сиёсий интеграцияни ва ниҳоят уларнинг 
бирлашиши натижасида шаклланган - тўлиқ 
интеграцияга ажратган. Тўлиқ интеграци-
яга бирдан эришиб бўлмайди. Иқтисодий 
тузилмаларнинг турлилиги, сўнгги босқичга 
эришиш учун, бундан аввалги босқичларни 
муваффақият билан босиб ўтилишини 
тақазо қилади. Шунинг учун бир босқичдан 
ўтаётганда, кейинги босқичнинг шартларига 
ҳам тайёрланиш лозим бўлади
3
.
3
Balassa.Bela “ Types of Economic Integration” Economic Integration…, Ed. 
Machlub,.17-40p.