Иқтидорли болалар психологияси фанининг предмети

Анкета методи

• Иқтидорли болаларнинг интеллектуал ва ижодий тараққиётини диагностика қилиш учун ота-оналарга махсус анкеталар ишлаб чиқилган. Анкета саволларини тузишда боланинг индивидуал қобилиятларини ривожланиши ҳақида турли-туман маълумотларни йиғишга асосий эътибор қаратилади.
• Анкета ўзида боланинг жисмоний ривожланиши, билиш фаолияти ривожланиши, боланинг қизиқишлари, қобилиятлари, болада ижодий фаолият ва қизиқувчанликнинг намоён бўлиши, муайян билим, кўникмалар, махсус қобилиятларга эга эканлиги ҳақидаги саволларни мужассамлаштиради.

Анкета саволларида бола шахсига оид хусусиятлар борасида ҳам сўз юритилади. Мулоқотчанлик, лидерликка интилиш, мақсадга интилишда қатъийлик.

• Анкета саволларида бола шахсига оид хусусиятлар борасида ҳам сўз юритилади. Мулоқотчанлик, лидерликка интилиш, мақсадга интилишда қатъийлик.
• Англанган эҳтиёжларни ўрганиш учун болага В.С.Юркевич томонидан тузилган 2 та анкета берилади ушбу анкета 5 та саволдан иборат ва англанган эҳтиёжлар яққол намоён бўлувчи, кучсиз ва жуда заиф намоён бўлувчи каби даражаларда кўринади.

Тест методи

• Тест методи бошқа методлардан ҳар қандай психологик хусусият ёки воқеликни сифат ва миқдор жиҳатдан таҳлил қилишга йўналганлиги билан фарқланади. Шунинг учун тестларга қўйиладиган талаблар муҳимдир.
• Стандартлаштириш. Тестларни стандартлаштириш уларни ўтказиш ва баҳолашга қўйиладиган ягона нормативдир. Стандарт: а) методикани ўтказиш ва натижаларни баҳолаш жараёнини умумий меъёрларга келтириш; б) ҳар бир текширилувчининг кўрсаткичлари умумий кўрсаткичлар тизимида қандай ўрин эгаллашини топиш учун зарур янги шкалани ишлаб чиқиш.

Диагностик тестлар ёрдамида олинган натижаларни талқин этиш учун бу натижалар муайян меъёр, яъни стандарт билан солиштирилиши керак стандарт билан солиштирилгандагина текширилувчининг кўрсаткичлари умумий кўрсаткичлар тизимида қандай ўрин эгаллашини аниқлаш мумкин. Миқдорий кўрсаткичларни олишга, мўлжалланган тестлар балларига нисбатан муайян стандартларни аниқлашда қуйидаги амаллар бажарилади:

• Диагностик тестлар ёрдамида олинган натижаларни талқин этиш учун бу натижалар муайян меъёр, яъни стандарт билан солиштирилиши керак стандарт билан солиштирилгандагина текширилувчининг кўрсаткичлари умумий кўрсаткичлар тизимида қандай ўрин эгаллашини аниқлаш мумкин. Миқдорий кўрсаткичларни олишга, мўлжалланган тестлар балларига нисбатан муайян стандартларни аниқлашда қуйидаги амаллар бажарилади:
• барча текширилувчиларнинг кўрсаткичлари асосида ўртача кўрсаткич топилади;
• махсус математик статистик амаллар ёрдамида стандарт оғишиш, яъни ўртача квадрат оғишиш кўрсаткичи топилади ()
• ўртача кўрсаткичдан юқорига ва пастга стандарт оғишиш кўрсаткичига мос тарзда қадам ташлаб, тест натижаоларини солиштириш учун зарур шкала – стандарт баҳолар тизими ишлаб чиқилади.