Istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot institutining

39
XALQ TA’LIMI:
MUAMMOLAR, IZLANISHLAR, YECHIMLAR
Aksariyat  mamlakatlar  2019-2020-o‘quv  yilida  maktablarning  yopilishi 
o‘qituvchilarining  mehnat  haqi  va  imtiyozlariga  ta’sir  ko‘rsatmaganligini 
bildirishgan.  Respondent  mamlakatlarning  atigi  10%i  o‘zgarishlar  haqida 
hisobot bergan (3% pasayish va 7% o‘sish haqida hisobot bergan). Boshqa bir 
qancha hollarda (5%) qaror maktab yoki tumanlar ixtiyoriga qoldirilgani xabar 
qilinadi.
Maktab  yopilgan  davrda  o‘qituvchilar  va  ota-onalar  va/yoki  o‘quvchilar 
o‘rtasida o‘zaro hamkorlik yo‘lga qo‘yilgan. O‘qituvchilar o‘quvchilar va ularning 
ota-onalari/vasiylari  bilan  aloqada  bo‘lishlari  uchun  foydalaniladigan  telefon, 
xabar  almashish  dasturlari  va  elektron  pochta  eng  keng  tarqalgan  vositalar 
ekani  qayd  etilgan.  Jahon  miqyosida  har  4  mamlakatdan  3  tasi  o‘qituvchilarni 
telefon yoki videokonferensiyalardan foydalanishga undagan va 4 mamlakatdan 
faqat 1 tasi uyga tashrif buyurishni rag‘batlantirishgan. O‘rtadan yuqori va yuqori 
daromadli mamlakatlar telefon va videokonferensiyalari (75%), matn yoki xabarlar 
ilovalari  (73%)  va  o‘qituvchilar,  o‘quvchilar  va  ota-onalar  (72%)  uchun  maxsus 
elektron  maktab  platformalaridan  foydalanishni  rag‘batlantirgan.  Biroq,  kam 
daromadli  mamlakatlarning  faqat  yarmi  telefon  yoki  xabar  almashish  ilovalari, 
22%i elektron maktab platformalari va 22 %i elektron pochta orqali ta’lim tashkil 
etganini ma’lum qilgan. 

---

40
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI 
 
MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI 
BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI
Barcha  daromad  guruhlaridagi  mamlakatlar  masofadan/onlayn  ta’limni 
osonlashtirish  va  o‘qituvchilar  farovonligini  oshirishda  turli  qo‘llab-quvvatlash 
usullaridan foydalangan. Umuman olganda, barcha mamlakatlarda o‘qituvchilar 
eng ko‘p masofaviy ta’lim asosida (89%) dars berish bo‘yicha ko‘rsatma va kasbiy 
psixologik yordam (78%) shaklida qo‘llab-quvvatlangan (rasm 4-4).
Mamlakatlarning  aksariyati  o‘qituvchilarni  masofadan  o‘qitish,  pedagogika 
sohasidagi  o‘quv  faoliyati  va  turli  pedagogik  usullar  bilan  texnologiyalardan 
samarali  foydalanish,  shuningdek,  AKT  vositalari  va  bepul  ulanish  uchun 
moslashtirilgan o‘quv materiallari bilan ta’minlash orqali qo‘llab-quvvatlagan.
Biroq,  kam  ta’minlangan  mamlakatlarda  hukumatning  turli  darajalarida 
o‘qituvchilarni qo‘llab-quvvatlashda ba’zi farqlar mavjud. Ta’kidlash joizki, biron bir 
daromadi kam bo‘lgan mamlakat AKT bilan yordam yoki maktab darajasida virtual 
sinf mashg‘ulotlari uchun tavsiyalar berilganligi  haqida xabar yo‘q. Bu yuqori va 
kam daromadli mamlakatlar o‘rtasidagi raqamli ta’limning yorqin aksidir.
2021-yil fevral oyi holatiga ko‘ra, so‘rovnomada qatnashgan mamlakatlarning 
2/3  qismi  o‘qituvchilarning  COVID-19  ga  qarshi  emlanishini  davlat  miqyosida 
ustuvor maqsad hisoblaydi. Ajablanarlisi shundaki, COVAX tashabbusi doirasida 
faqat  kam  va  o‘rta  daromadli  mamlakatlar  o‘qituvchilarni  emlashga  ustuvor 
ahamiyat qaratgan.

---