Istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot institutining

143
XALQ TA’LIMI:
MUAMMOLAR, IZLANISHLAR, YECHIMLAR
ustida ishlashga yoʻnaltirish, oʻqituvchilar orqaligina joylarga yetkazish va buning 
ustida ishlash muhimligini anglatish trenerning vazifasidir. 
MUSTAQIL ISH: Mashgʻulot yakunida umumiy muhokamalar uyushtirishga 
muomala bilan inson oʻz maqsadiga erishish mumkinligi tushuntiriladi.
Oʻqituvchilarning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
mashgʻulotda  oʻrganganlari  asosida  oʻzlari  belgilangan  mavzu  boʻyicha 
topshiriq tayyorlashlari kerak;
topshiriq tayyorlash uchun birinchi ishni matn tanlashdan boshlash lozim;
matnning  topshiriqlar  chiqara  olish  statistik  maʼlumotlarga  boyligi,  turli 
jadval  va  diagrammalar  tuzish  mumkinligi, 
 
mantiqqa  asoslanganligi  hamda 
xulosalanganligiga ahamiyat qaratish lozim;
matn mazmunidan kelib chiqilgan holda, topshiriqlar turi, shakli va formatiga 
qarab uzviyligi soddadan murakkabligi boʻyicha matn ichidan tayyorlaydi.
Trener  mustaqil  ish  jarayonida  asosan,  koʻmaklashuvchi  va  kuzatuvchi 
sifatida  ishtirok  etadi.  Qoʻllanmada  berilgan  matnlar  namunaviy  boʻlib, 
oʻqituvchilar  muomala  odobiga  xos  matn  tanlashi  mumkin.  Bu  mavzuning 
tanlanishidan maqsad, bugungi oʻquvchilarimizga nutqda ham odob qoidalari, 
muomala madaniyatining inson hayotida muhimligini anglatishdir. Oʻqituvchilar 
bu  topshiriq  ustida  ishlashi  pirovardida  oʻquvchisiga  yetkazadi  va  tushuntiradi. 
Trenerlar  bu  mashgʻulotlarida  maktablarda  tanqidiy  fikrlash  va  ijodkorlik 
koʻnikmalarini rivojlantirishni asosiy talablardan biri, deb qarashlari lozim. Buyuk 
olim Pifagorning “Avval senga yaqin joydagi narsalarni o‘rganishga harakat qil, 
so‘ngra sening nigohingdan uzoqdagilarni”, degan so‘zlariga muvofiq, imkoniyat 
darajasidagi  matnni  tanlash  va  shunga  mos  topshiriqlar  ustida  ishlash  ham 
o‘quvchilarda ko‘nikmalar shakllantirishga olib keladi.
Taʼlim tizimida tatbiq etilayotgan oʻquv dasturlarimizda ham shu jihatlarga 
alohida  ahamiyat  qaratilgan  boʻlib,  bilimlarni  nazariy  oʻrganish  emas,  balki 
oʻrgangan  bilimlarini  hayotda  qoʻllay  oladigan,  hayotimizga  tezkor  kirib 
kelayotgan maʼlumotlardan oʻrinli foydalanadigan, bunyodkorlik ishlarini amalga 
oshiradigan  komil  shaxsni  tarbiyalashdan  iborat.  Zero,  buyuk  o‘zbek  pedagogi 
Abdulla  Avloniy  ta’kidlab  o‘tganidek,  “amaliy  hayot  bilan  uzviy  bog‘lanmagan 
ta’limning safsatadan farqi yo‘qtur…”
Taʼkidlash  joizki,  oʻqitish  jarayonida  oʻqituvchi  oʻquvchilar  intellektualini 
oshiruvchi  innovatsion  metodlardan  foydalanish,  boʻshliqlarini  toʻldirishga 
(fikrlash  aqliy  faoliyat,  qiziqish,  munosabat,  xulq-atvorning  tashqi  shakllari) 
eʼtibor  qaratishi  zarur.  Bu  ishlarimiz  zamirida  pedagoglarimiz  oʻquvchilarni 
xalqaro tanlovlarga tayyorlash maqsadidan ham yuqori maqsadlar turganligini 

---

144
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI 
 
MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI 
BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI
anglasalargina kundalik hayotiy koʻnikmalarini rivojlantirishga erishadi. Demak, 
oʻqituvchilar  mahoratini  oshirishga  kirishgan  trenerlarning  salohiyati  har 
qachongidan yuqori boʻlishiga ishonamiz.
Oʻqituvchilarning  mashgʻulot  jarayonlarida  yaratilgan  namunaviy  test 
va  topshiriqlarini  amalda  qoʻllash  pirovardida  texnika  asrida  oʻsib  kelayotgan 
yosh  avlodning  intellektual  va  maʼnaviy-axloqiy,  madaniy,  mediasavodxonlik 
va  ijodkorlik  hamda  hayotiy  koʻnikmalarni  rivojlantirish,  taʼlim  samaradorligini 
oshirishdan iborat.
Xulosa  shuki,  dunyoda  taʼlim  sifati,  saviyasi  va  darajasini  aniqlab 
beruvchi  ushbu  xalqaro  dasturda  yuqori  natijalarga  erishish  —  rivojlangan 
davlatlar  qatorida  taʼlim  sifati  va  uning  xalqaro  standartlarda  egallagan  oʻrni, 
xalqaro  dasturlarga  mosligi  va  yoshlarning  jahon  bilan  boʻylasha  oladigan 
salohiyati borligiga asos boʻladi.

---