Istemolchilar nazariyasi va tanlovi

 
- tovarni boshqa rusumdagi (modelli, artikulli) ana 
shunday tovarga almashtirib, uning xarid narxini qayta 
hisob-kitob qilish; 
 
- xarid narxini nuqsonga mutanosib ravishda 
kamaytirish; 
 
- shartnomani bekor qilib, ko‘rilgan zararni tiklash.
 

---

Iste’molchIlar 
majburiyatlari
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 401-
moddasiga muvofiq, xaridor almashtirishni talab qilishga yoki 
oldi-sotdi shartnomasini bajarishdan bosh tortishga haqqi 
bo‘lgan holatlardan tashqari, unga sotuvchi tomonidan 
topshirilgan tovarni qabul qilishi shart.
 

---

Iste’molchi
 
- bu mahsulot, ish yoki xizmatni shaxsiy iste’mol yoki 
foyda olish bilan bog‘liq 
bo‘lmagan
boshqa maqsadlarda sotib oladigan yoki buyurtma qiladigan fuqaro. 

---

ISTEMOLCHINING HUQUQLAR 
•
Quyidagilar iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish uchun 
maxsus vakolat berilgan davlat organlaridir: 
O’zbekiston Respublikasining Xususiylashtirilgan korxonalarga 
ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasi; 
O’zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish 
agentligi (bundan buyon matnda «O’zstandart» agentligi deb 
yuritiladi); 
O’zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi; 
O’zbekiston Respublikasi Davlat arxitektura va qurilish 
qo‘mitasi; 
O’zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza 
qilish davlat qo‘mitasi; 
iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risidagi qonun 
hujjatlariga rioya etilishini o‘z vakolatlari doirasida nazorat 
qiluvchi boshqa davlat boshqaruvi organlari. 

---

•
ste’molchi quyidagi huquqlarga ega 
•
Ijtimoiy himoyaga muhtoj toifalarga ajratilgan iste’molchilarning 
ayrim guruhlari uchun qonunchilik tomonidan savdo, maishiy 
va boshqa xizmat turlari sohasida imtiyozlar va 
ustunliklar 
berilishi mumkin
. 
•
Iste’molchining huquqlari buzilgan taqdirda, u sudga murojaat 
qilishga haqlidir. Da’volar, agar qonunlarda boshqacha qoida 
belgilanmagan bo‘lsa, javobgar, iste’molchi joylashgan erdagi 
yoki zarar etkazilgan joydagi 
sudga 
taqdim etiladi. 
•
Iste’molchilar o‘z huquqlarining buzilishi bilan bog‘liq da’volar 
bo‘yicha, shuningdek, tovar (ish, xizmat)lar xavfsiz bo‘lishi 
ularning sifati ustidan nazoratni amalga oshiruvchi davlat 
organlari, iste’molchilarning jamoat birlashmalari 
iste’molchining (iste’molchilar nomuayyan doirasining) 
manfaatlarini ko‘zlab qo‘zg‘atiladigan da’volar bo‘yicha davlat 
boji to‘lashdan ozod qilinadilar. 

---

•
Yuridik sha
х
s bo
ʻ
lgan ishlab chiqaruvchining (ijrochi, sotuvchining) 
quyidagi huquqbuzarliklari uchun moliyaviy sanksiyalar joriy 
etilmoqda: 
•
iste’molchiga maqbul sifatli yoki nuqsonli tovarni almashtirib berish 
va tovar nuqsonlarini bepul bartaraf etish tartibini buzish; 
•
iste’molchini qo
ʻ
shimcha 
х
izmatlardan foydalanishga qistash; 
•
ko
ʻ
rsatilmagan 
х
izmatlar uchun haq olish; 
•
shartnomaga iste’molchi huquqlarini cheklab qo
ʻ
yadigan va qonun 
hujjatlariga zid bo
ʻ
lgan talablarni kiritish; 
•
yaroqlilik muddati o
ʻ
tgan tovarlarni realizatsiya qilish; 
•
normativ hujjatlar talablariga javob bermaydigan tovar, 
qalbakilashtirilgan oziq-ovqat mahsulotini ishlab chiqarish, olib 
kirish va realizatsiya qilish. Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish 
agentligining iste’molchilar huquqlarini himoya qilishda davlat 
organlari va fuqarolik jamiyati institutlari bilan hamkorlik qilish, 
agentlikning nazorat 
х
aridi, tovarlar tekshiruvi va ekspertizasini 
tashkil qilishi, iste’molchilar huquqlarini himoya qilish masalalari 
bo
ʻ
yicha sudda ishtirok etish kabi vakolatlari 
mustahkamlanmoqda. 

---