Issn 2524-0986 46 Baymurzayev A., Yusufova D. Qoraqalpoq davlat universiteti

sotsiolingvistka 
(ijtimoiy 
tilshunoslik) dir. Quyidagi m
asalalarni o‗rganadi: 

---

____
«Актуальные научные исследования в современном мире»
ISCIENCE.IN.UA__ 
Выпуск 12(44) ч. 3
 
 


 
ISSN 2524-0986
 
48
Jamiyat va til o‘zaro bog‘liq, mutanosib tarixiy jarayon, hodisadir. 
Jamiyat taraqqiy eta borgan sari tilning ijtimoiy vazifalari ham takomillashib boradi. 
Adabiy tilning, shevalarning lug‘at boyligi kengayadi, ortib boradi. 
Yas
hash muhiti yaqin, turmush tarzi o‘xshash hamda o‘zaro iqtisodiy munosabatlari 
shakllangan xalqlarning tillari bir-
biriga ta’sir ko‘satadi. Tillar leksik jihatdangina 
emas, balki grammatik jihatlariga ko‘ra ham ta’sirlashadi. 
Sotsiolingvistika tilning ijtimoiy tabiatini tahlil qiluvchi asosiy soha 
hisoblanadi. Sotsiolingvistika tilning ijtimoiy tabiatini yoritishda 
tarixiylik, hayotiylik, 
me’yoriylik, hududiylik 
kabi qator mezonlarga amal qiladi. 
Uning 
tarixiyligi
tilning paydo bo‗lishi, yaxlit tizim tarzida shakllanishi, ijtimoiy 
hodisa sifatida mavjudligi bo‘lsa, 
hayotiyligi
aloqa-munosabat vositasi sifatida 
mavjuligidir. 
Me‘yorligi
tilning muayyan me‘yorlar asosida muvofiqlashtiriluvida aks 
etadi. 
Hududiylik 
esa
 
tilning ma‘lum hudud bilan bog‗liqligini ifoda etadi. Hududiylik 
millat, elatga xos urf-
odat, an‘analar, tarixiy-etnik birlik va yagona davlat tizimining 
shakllanganligi bilan bog‗liq. 
Xulosa qilib aytganda, til kishilik jamiyatining asrlar davomidagi tarixiy-
ijtimoiy tajribasi asosida yuzaga kelgan ijtimoiy hodisadir. Til va jamiyat taraqqiyoti 
uzviy bog‗liqdir. Jamiyatda ro‗y beradigan har qanday voqelik, ma‘lum ma‘noda tilda 
o‗z ifodasini topadi. Tilning ijtimoiy tabiati uning jamiyatda mavjud bo‗lishi hamda 
jamiyat manfaatlariga xizmat qilishi
da namoyon bo‗ladi. 
СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННЫХ ИСТОЧНИКОВ: 
1. 
Xolmanova Z.Т. ―Tilshunoslikka kirish‖ Toshkent, 2007 
2. S. Usmonov. Umumiy tilshunoslik. Toshkent, 2006 
3. 
Umumiy tilshunoslik fanidan ma‘ruzalar matni. Toshkent, 2012 
4. N. Shermuhammedova. Falsafa va fan metodologiyasi. Toshkent, 2008