Issn 2181-9599 Doi Journal 10. 26739/2181-9599 утмишга ha3ap взгляд в прошлое look to the past


THE ROLE OF THE AMU-DARYA WATERWAY IN CULTURAL-



Download 250,21 Kb.
Pdf ko'rish
bet5/11
Sana21.02.2022
Hajmi250,21 Kb.
#75891
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
Аллмауратов Ш Ўтмишга назар №24

THE ROLE OF THE AMU-DARYA WATERWAY IN CULTURAL- 
RELIGIOUS RELATIONS OF THE PEOPLES OF CENTRAL ASIA
ANNOTATION
This article covers the history of the Amu Darya waterway and its role in the cultural 
and religious relations of the peoples of the region.
The article also examines the material similarities and interconnections of the cultures 
of Central Asia with the Ancient East and the Caucasus.
Key words: waterway, river, Ox, Black Sea, Caspian, Uzbay, religious centers, 
Tahti-Sangin, Ox-Vahsh temple, goddess of Vakhsh, Ardvisura-Anahita, Gandhara.
и
u
У
рта Осиё, колаверса Узбекистон тарихида илк сув савдо йулининг шаклланиш 
тарихи ва унинг халкдар уртасидаги алока воситаси эканлиги, муаммосини 
урганиш долзарб мавзу хисобланади. Кадимги даврда фаолият курсатган алока- 
савдо йуллари тизимида Урта Осиёдаги йирик дарёлар, хусусан, Амударё сув 
йули катта ахамиятга эга. Минтаканинг ички ва тат к и алокаларида мухим урин 
тутган ушбу сув йули, авваламбор, унинг узанлар буйлаб харакатланишига боглик 
кечган. Буни бир канча тарихий даврларда Амударё уз йуналишини бир неча бор 
узгартириб, гох Орол, гох Каспий денгизига куйилиб турганидан аникдаш мумкин. 
Хусусан, куйи ва урта голоцендан то мил.ав. II минг йилликкача Амударё гарбга, 
Сарикамиш чукурлигини тулдириб, Узбой узани оркали Каспий денгизига 
куйилган булса, мил. авв. II-I минг йилликлар бошларида Орол денгизига, мил. 
авв. I минг йилликдан то милодий I минг йиллик урталаригача яна Каспий 
денгизига караб оккан, Турк хоконлиги давридан бошлаб Оролга ва XIII-XVI 
асрларда Каспий денгизига куйилганлиги тадкикотлар натижасида исботланган 
[1, С.20].
Амударё йуналишининг бундай узгариб туришини минтака рельефидаги 
узгаришлар ва кдсман антропоген таъсирлар билан изохлаш мумкин. Турли тарихий 
даврларда Амударё окдми йуналишларига мавжуд ижтимоий-сиёсий ва икдисодий 
вазиятга боглик холда тугонлар ва дамбалар барпо этиш оркали хам таъсир 
курсатилганлиги маълум. С.П.Толстов фикрига кура, Амударё Туябугиз тепалигига 
урилиб, икки узанга ажралган ва унг окдми Окчадарё узани оркали Орол денгизига, 
чап узани эса Узбой оркали Сарикамиш чукурлигини тулдириб Каспийга караб 
оккан [2, Б.314-336].
Амударё сув йули хакддаги ёзма маълумотлар, асосан, антик даврдан бошлаб 
учрайди. Лекин бу маълумотлар Амударё сув йулидан фойдаланишнинг бошланиши 
анча олдинги даврларда ш аклланганини рад этмайди. Хусусан, археологик 
м аълумотларга кура, Урта О сиёнинг сунгги бронза ва и лк темир даври 
маданиятларининг таркалишини; нафакат Урта Осиё маданиятлари, балки Кадимги 
Ш арк ва Кавказ худудларидаги моддий ухшашликларни Амударё буйлаб алокалар 
билан хам боглаш мумкин.
В.В.Бартольд утган асрнинг бошларида Амударёнинг Узбой узани оркали 
К аспий денгизига куйилиш муаммосини урганиб, С трабоннинг куйидаги 
маълумотларига эътибор беради: "Аристобул О ксни Осиёда курган Х инд
24


УТМИШГА Н А З А Р | В З Г Л Я Д В П Р О Ш Л О Е | L O O K TO THE PA S T

Download 250,21 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish