|
LEADERSHIP QUALITIES OF UNIVERSITY STUDENTS AS PART OF THE IMPORTANT
PEDAGOGICAL POTENTIAL OF FUTURE TEACHERS
Kodirov Kh.O. – PhD student of the Fergana state university
Annotation.
The aim of the article is to search and introduce new forms, mechanisms
and solutions for professional development and solving problems to achieve leadership
qualities of students. The article also discusses the potential of maximizing various positive
social forces in the process of training a competent teacher at a pedagogical university and
contributing to his role in education and society as a whole.
Keywords:
leadership system, mechanism, problem, competence, formation,
success, potential perspective-reflective, constructive, communicative.
104
TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI
2020/2
Pedagog mahoratining kasbiy amalga tatbiq etilishining muvaffaqiyati tadqiqotning
istiqbolli sohasi sifatida ko‘proq shaxsning potensial imkoniyatlari va ularni rivojlantirish
sharoitlariga murojaat etmoqda. Pedagog imkoniyatlari tabiatining psixologik-pedagogik
tadqiqotlari tahlilidan OTMdagi ta’lim olish jarayonida bu muammo bir tomonlama
o‘rganilishi va pedagogik jarayonni qurishning kompetentli mantiqiga mos ravishda batafsil
ko‘rib chiqishni talab etilishi aniqlandi.
Olimlar yashirin imkoniyatlarni va ularni amalga oshirish xususiyatlarini tadqiq etib,
shaxs salohiyati tushunchasini ishlab chiqdilar va uni individuallik hamda “o‘zlik” bilan
1
, yoki
shaxsiy “Men”
2
, istalgan “Men” (A.Adler), “Men-ideal” (Freyd, K.Rodjers) tuzilishlar bilan
bog‘ladilar.
Shaxsni o‘rganish jarayonida B.G.Ananev, V.G.Nesterov, L.I.Ivanko, I.P.Manox potensial
imkoniyatni va insonning o‘z “Meni”ni anglash va rivojlantirish hamda faoliyat, avvalo, kasbiy
faoliyat jarayonida ifodalash qobiliyatini aniqlaganlar. Inson salohiyati
o‘z-o‘zini ifodalash,
o‘z-o‘zini aktuallashtirish va o‘z-o‘zini amalga oshirish qobiliyati sifatida, uning o‘ziga xos
xususiyatlari sifatida “oldindan belgilanmaganlik, miqdoriy va sifatli individual o‘ziga xoslik
va maqsadga yo‘naltirilgan rivojlanish imkoniyati” tushuniladi. Falsafiy g‘oyalar tahlili
asosida M.K.Mamardashvili, P.Tillix, E.Fromm, V.Frankl, D.A.Leontevlar tomonidan «shaxsiy
salohiyat» tushunchasi ishlab chiqilgan. Ko‘pgina ishlar pedagog shaxsining kasbiy
salohiyatiga bag‘ishlangan, bu tushunchani ko‘pincha pedagogik salohiyat bilan bir xil sifatda
qaraydilar. Ijodiy salohiyat
3
(E.E.Adakin M.A.Alekseyeva, A.D.Amiraliyev S.A.Karakulin,
N.A.Kayumova,
Y.A.Krasnova,
V.L.Mesheryakova,
A.Y.Mixaylov,
Y.V.
Oskolkova,
G.F.Privalova, V.G.Rindak, N.N.Soloveva, S.A.Fedorov, Y.A.Shamrina, N.S.Shumilova,
I.M.Yakovenko, Y.L.Yakovleva, G.S. Yalmurzina), kasbiy va ta’limiy salohiyat
(N.G.Zakrevskaya,
Ye.A.Muxamedvaleeva,
Ye.M.Razinkina,
V.N.Tamochkin,
O.K.Cherepanova), kommunikativ salohiyat (L.L.Lashkova, G.V.Petrova), tadqiqotchilik va
innovatsion salohiyat (E.B.Zelenina, A.Y.Melnikova, Y.A.Pagnaeva, A.I.Radovskaya,
A.A.Sevryukova va boshqalar), motivatsion salohiyat (E.E.Akulina), ma’naviy-axloqiy
salohiyat (N.I.Djegutanova, O.V.Treskina), pedagogning shaxsiy va gumanitar salohiyati
(G.I.Gaponova, M.V.Deneko, L.V.Juravleva, SV.Lavrenova, M.X.Xaziyeva), moslashuv
salohiyati (V.G.Vitun, SN.Yeremeev, Y.I. Tolstix), aksiologik salohiyat (Y.V.Anufrieva,
R.A.Murtazin), jismoniy salohiyat (L.Y.Averina) kabi komponentlarni tadqiq etishga
bag‘ishlangan ishlar alohida qiziqish uyg‘otadi. Shaxs salohiyati – tadqiqotning dolzarb
sohasi, ammo pedagog salohiyatining barcha xususiyatlari ham yetarlicha batafsil
o‘rganilmagan, jumladan, kompetentli yondashuvga ko‘ra pedagogik salohiyatning
rivojlanishiga ko‘maklashuvchi faoliyatli tashkil etuvchini tadqiq etish muhim hisoblanadi.
«Pedagogik salohiyat» atamasi ko‘pincha pedagogning tarbiyaviy va ta’limiy
imkoniyatlarini, uning ta’lim oluvchilarga ta’sir etish qobiliyatini aks ettirish uchun
foydalaniladi.
1
К. Юнг 286, б. 170-b.
2
А. Маслоу 147-b.
3
Е.Е. Адакин 2.б. М.А. Алексеева 5.б А.Д. Амиралиев 6.б С.А Каракулин 83-b.
105
Do'stlaringiz bilan baham: |
