Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific reports



Download 2,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet237/264
Sana25.02.2022
Hajmi2,36 Mb.
#265090
1   ...   233   234   235   236   237   238   239   240   ...   264
Bog'liq
3K7ruS6lCp ilmiy jurnal 2

ILMIY AXBOROTNOMA
 
IQTISODIYOT
2016-yil, 2-son 
Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning o‘ziga xos xususiyatlaridan biri ishlab chiqarishda inson 
bilimi va salohiyatining asosiy resursga aylanmoqda. Iqtisodiyot tarmoqlari va yuqori texnologiyalar 
bilan aloqador ishlab chiqarishning barcha sohalarida ham bilim daromad manbaiga aylandi. 
Hozirgi kunda zamonaviy jamiyat rivojlanishining bir qancha nazariyalari mavjud: 
− postindustrial jamiyat konsepsiyasi; 
− axborotli iqtisodiyot nazariyasi; 
− bilimga asoslangan iqtisodiyot konsepsiyasi; 
− global tarmoqlangan jamiyat nazariyasi. 
Zamonaviy iqtisodiyot rivoji tahlilidan kelib chiqadigan xulosa shundan iboratki, sohaviy 
faoliyat, sektorlar turi, resurslar va ishlab chiqarish kabi omillarni ajratib alohida o‘rganmasdan 
yuzaga chiqayotgan transformatsiyaning ko‘p tomonlarini yagona integratsiyalangan holda tadqiq 
etish zarur. Boshqacha so‘z bilan aytganda, zamonaviy iqtisodiyot qanday tamoyillarga asoslangan 
va uning mazmuni nimalardan iborat ekanligini aniqlash kerak. Bizningcha, ushbu tamoyillarga 
quyidagilarni kiritish mumkin: 
− 
xo‘jalik sub’ektlarini tanlash bilimga tayanadi. Uning natijasi onlayn rejimi orqali 
olingan u yoki bu axborotga asoslanadi; 
− 
bilimning ahamiyati (qadri doimo oshib boradigan, iste’mol qilinganda 
yo‘qolmaydigan, undan keladigan daromad doimo oshib boradigan, noyob, almashtirib 
bo‘lmaydigan o‘ziga xos resurs); 
− 
iqtisodiyotning tezkor rivojlanadigan ya’ni milliy iqtisodiyotga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir 
qiladigan yangi sektorlarini – bilim sektorini, axborot sektorini shakllantirish; 
− 
to‘plangan va o‘zlashtirilgan bilimlarni jamiyatda insonparvarlikni shakllantirishga 
yo‘naltirish; 
− 
subyektlarning xo‘jalik faoliyatini tashkil qilishda tarmoqli usullarni rivojlantirish. 
XXI asr ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini ta’minlashda inson potensialining shakllanishi va 
rivojlanishi asosiy o‘ringa chiqdi. Jahon banki 192 mamlakatni o‘rganib, ulardagi umumiy 
boylikning 64 %i inson kapitaliga, 16 %i ishlab chiqarish kapitaliga, 20 %i tabiiy kapitalga to‘g‘ri 
kelishini aniqladi. Rossiyada bu nisbat mos ravishda 14%, 14% va 72%ni tashkil qiladi. Germaniya, 
Shvetsiya, Yaponiyada inson kapitali milliy boylikning 80% miqdorini tashkil qiladi. 
Bilim innovatsiya manbai hisoblanadi va iqtisodiy taraqqiyotni ta’minlaydi. Innovatsiyalar 
sub’ektlar faoliyatining turli sohalariga qarashli bo‘lib, ular yangi texnologiya, texnika, yangi turdagi 
tovarlar va xizmat turlari hisoblanadi. Boshqarish mexanizmlari innovatsiyasi, ta’limdagi innovatsiya 
bilan bog‘liqdir. 
Innovatsion iqtisodiyot yangi turdagi tarkibiy tuzilmalarni shakllantirmoqda (intellektual, 
virtual, tarmoq va boshqalar) va iqtisodiy taraqqiyotning yangi turlarida mehnatga talabni 
oshirmoqda. Iqtisodiyotdagi doimiy tarkibiy o‘zgarishlar, yangi sektorlar va iqtisodiy faoliyatning 
(xizmat ko‘rsatish sohasi, ekologiyani asrashga yo‘naltirilgan ishlab chiqarish, masofaviy ish bilan 
bandlik) rivojlanishi an’anaviy iqtisodiy sektorlar va tarmoqlarda ishchi o‘rinlari kamayishi va 
yangilari paydo bo‘lishiga olib keladi.Ushbu jarayonda ishchi kuchi harakatchanligi oshishi 
(funksional, kasbiy, geografik) yangi bilimlar va malakani talab qiladi. Bunda yuqori malakani talab 
qiluvchi ish o‘rinlari soni oshadi, malakasiz ishchi kuchini talab qiluvchi ish o‘rinlari esa kamayadi. 
Evropa Ittifoqi tashabbusi “Yangi ish o‘rinlari uchun yangi bilimlar”da ish o‘rinlariga 
ishchilarning bilim va malakalari mos kelishini ta’minlash kerakligini tan olgan holda 
istiqbollashtirish, axborot ta’minoti va ta’limda boshqalardan o‘zib ketish yo‘nalishlarini ko‘rsatib 
o‘tdi. Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida so‘nggi yillarda mehnat bozori va ta’lim xizmatlari bozori 
mutanosibligini ta’minlashga katta ahamiyat berilmoqda. Shunday qilib, zamonaviy mehnat 
bozoridagi o‘zgarishlar dunyo miqyosdagi ish bilan bandlik paradigmasining o‘zgarishi, mehnat 
bozori va ta’lim xizmatlari bozorlarini muvofiqlashtirishga asoslanadi. 
Zamonaviy sharoitda mehnat bozorini rivojlantirish yo‘nalishlardan biri bo‘lib, 
egiluvchanlikni ta’minlash hisoblanadi. Ko‘pgina mamlakatlarda XX asrning 70-yillaridan boshlab, 
turli darajalarda to‘liqsiz ish kunida mehnat qilish yo‘lga qo‘yilgan. Natijada yil mobaynida ish 
soatlari miqdori 1 kishilik miqdorda qisqaradi. O‘tkazilgan sotsiologik so‘rovlar natijasiga ko‘ra 48 
% korxonalarda ish vaqtining egiluvchan shakllaridan foydalaniladi. Egiluvchan ish vaqti asosan 
xizmat ko‘rsatish sohasida – 50%, sanoatda - 43% ni tashkil etmoqda. Buning asosiy sabablari, 
oilaviy sharoit tufayli 68% ishlab chiqarish ehtiyojlarini mehnat miqdoriga moslashtirish amal 
qilmoqda. 
175



Download 2,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   233   234   235   236   237   238   239   240   ...   264




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish