ILMIY AXBOROTNOMA IQTISODIYOT 2017-yil, 2-son rivojlantirish mamlakat iqtisodiyotini yuksaltiribgina qolmasdan, oila farovonligini ta’minlashda ham
muhim ahamiyat kasb etadi. Oila daromadlarining mazmuni va uning tarkibi bozor munosabatlari
sharoitida tubdan
oʻzgardi. Shu tufayli, har bir oila endilikda tadbirkorlik faoliyati bilan
shu
gʻullanishini hayotning oʻzi taqozo etadi.
Bugungi kunda respublikamiz iqtisodiyotida kichik biznes korxonalari hissasini oshirishga
k
oʻplab shart sharoitlar yaratilmoqda.
Bizning fikrimizcha, ushbu sohadagi eng muhim vazifalar quyidagilardan iborat:
1. Davlat tuzilmalarining xususiy tadbirkorlik faoliyatiga aralashuvini yanada k
oʻproq cheklash.
2. X
oʻjalik subektlariga nisbatan qoʻllaniladigan jazo choralari tizimini toʻliq qayta koʻrib
chiqish. Qastdan sodir etilmagan va katta b
oʻlmagan qoidabuzarliklar uchun jazo choralarini
kamaytirish va tadbirkorlar yetkazilgan zararni ixtiyoriy ravishda t
oʻliq qoplagan hollarda jazoni
q
oʻllashdan voz kechish kerak.
3. Xususiy tadbirkorlarga zarur resurslarni sotib olish va
oʻz mahsulotini sotish uchun
bozorlarga chiqish imkoniyatlarini kengaytirish b
oʻyicha boshlangan ishlarni davom ettirish, birja va
auksion savdolari orqali sotilayotgan tovarlar turi va hajmini kengaytirishga qaratilgan qat’iy chora-
tadbirlar k
oʻrish, markazlashtirilgan taqsimot tizimiga qaytishga boʻlgan har qanday oʻrinishlarga
barham berish ayniqsa muhim ahamiyatga ega.
4. Xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish, shubhasiz, bu sohaga moliyaviy k
oʻmak, qoʻshimcha
soliq imtiyozlari va preferensiyalar berishni taqozo etadi. Bu yordamni zamonaviy rivojlangan bank
tizimi orqali, ishlab chiqarish korxonalariga foiz stavkalari uncha yuqori b
oʻlmagan kreditlar ajratish
y
oʻli bilan amalga oshirish mumkin[1].
Mamlakatimizda iqtisodiyotni erkinlashtirish jarayonida oilaviy tadbirkorlik davlat tomonidan
q
oʻllab – quvvatlanib kelinmoqda. Shu maqsadda vazirlik va idoralarga kichik biznes uchun
q
oʻshimcha kafolat va imtiyozlar berish boʻyicha hukumat qarorlari loyihasini tayyorlash vazifasi
topshiriladi. Bunda quyidagi masalalar k
oʻzda tutilishi zarurligi ta’kidlandi:
1. Soliqqa tortish tizimida q
oʻshimcha imtiyozlar va proferensiyalar berish, soliq
qonunchiligining barqarorligini ta’minlash, soliqlarni hisoblash va t
oʻlashning oshkora,
soddalashtirilgan usullarini ishlab chiqish.
2. Faoliyatning ayrim turlari bilan shu
gʻullanish uchun ruxsat berish tartiblarini qisqartirish va
soddalashtirish, kichik biznesni tashkil etish uchun ariza berish asosida r
oʻyxatga olish tizimini
bosqichma-bosqich joriy etish.
3. Yirik korxonalarning buyurtmalari asosida mayda butlovchi qismlarni ishlab chiqarish bilan
shu
gʻullanadigan yangi korxonalar tashkil etish, xonadonlarda mayda xususiy sexlar ochishni
ra
gʻbatlantirish. 4. Kichik korxonalarda ishlaydigan, ayniqsa, qishloq joylarda kasanachilik bilan
shu
gʻullanadigan fuqarolar uchun moddiy-texnik ta’minot boʻyicha xizmat koʻrsatadigan va ular
tomonidan tayyorlangan mahsulotlarni sotishga k
oʻmaklashadigan tuzilmalar yaratish.
Xizmat sohasida tadbirkorlikning rivojlanishi uchun yana bir muhim tadbirlardan biri, ularga
soliq imtiyozlarining berilishi b
oʻldi. Buning ifodasi 2006 - yil 1 - apreldan boshlab xizmatlar
k
oʻrsatayotgan yuridik shaxslar uch yil muddatga daromad (foyda) soligʻi va yagona soliq toʻlovi
t
oʻlashdan ozod etildi .
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni q
oʻllab–quvvatlashda bozor infratuzilmasi va
tadbirkorlik subyektlarini ishonchli huquqiy himoyalash tizimini yaratish, xususan tadbirkorlarni
birlashtirib, ular manfaatini himoya qiluvchi jamoat va nodavlat tashkilotlari katta ahamiyatga ega[2].
Bu sohada dastlabki mustaqillik yillarida, respublikamizda ilk bor jamoat birlashmalari va
nodavlat tashkilotlari davlatning faol q
oʻllab-quvvatlashi bilan tuzilgan edi. Ulardan biri sifatida, oʻz-
oʻzini boshqarish prinsipiga asosan oʻz faoliyatini amalga oshiradigan tovar ishlab chiqaruvchilar va
tadbirkorlar palatasidir. Palatani tuzishdan k
oʻzlangan maqsad tadbirkorlikni qoʻllab-quvvatlash va
uning manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan b
oʻlishi kerak edi. Ammo tashkilot oʻz-oʻzini
boshqarish prinsiplariga tayangan holda faoliyat yuritishi kerakligiga qaramasdan,
oʻz faoliyatida
ma’muriy yondashuvlardan butunlay xoli b
oʻla olmadi. Natijada, 2004 - yilning iyul oyida Tovar
ishlab chiqaruvchilar va tadbirkorlar palatasi qayta tashkil etildi. Palata
oʻz faoliyatida boshqaruvning
ma’muriy usullaridan voz kechishi hamda, nodavlat tashkiloti maqsad va vazifalariga mos keladigan
konkret tadbirlar bilan shu
gʻullanishi belgilandi. Tovar ishlab chiqaruvchilar va tadbirkorlar palatasi
negizida mahalliy tadbirkorlarni k
oʻngilli asosda birlashtiruvchi va ularning huquq va manfaatlarini
140
