Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

X
oʻjalik yurituvchi sub’ektlar samaradorligi va unumdorligining oʻzaro bogʻliqligi [5]. 
 
Samarasiz 
Samarali 
Unumsiz 
Biznesdan tezda chiqib ketadi. 
«Yashab qoladi» 
Unumli 
Oʻz faoliyatini sekinlik bilan tugatadi 
«Gullab yashnaydi» 
Shunday qilib, maqsadga y
oʻnaltirilganlik yondashuvi vaziyati nuqtaiy  nazaridan faoliyat 
samarali b
oʻlishi mumkin, ammo past unumli ham boʻlishi mumkin. Shuningdek faoliyat yuqori 
unumli b
oʻlishi mumkin, ammo samarasiz boʻlishi ham mumkin. Demak, servis iqtisodiyoti sharoitida 
unumdorlik va samaradorlik k
oʻrsatkichlari boʻlinadi. Xoʻjalik yurituvchi subyektlari yuqori 
samaradorlikka erishishi yuqori unumdorlikka erishishiga nisbatan katta ahamyat kasb etadi.  
Unumdorlik va samaradorlikning mohiyatini yoritib berishda Q.X.Abduraxmonovning 
qarashlari ancha 
oʻrinlidir. Uning fikricha, «unumdorlikni hisoblash usullari ishlab chiqarish 
samaradorligi bilan yetarli darajada mos keladi deb hisoblangan va bunga uni keng moslashtirilgan: 
bunda mehnat natijalari faqat mehnat sarfi bilangina emas, balki resurslar b
oʻyicha hamma turdagi 
sarflarning 
oʻzaro nisbati qiymat shaklida aniqlanadi» [1].  
Yuqorida keltirilgan fikrlardan shunday xulosa qilishimiz mumkinki, samaradorlikni baholashda 
maqsadli y
oʻnaltirilganlik yondashuvi resurs-sarf yondashuvidan keskin farq qiladi. Maqsadli 
y
oʻnaltirilgan yondashuvidan foydalanish faoliyat samaradorligini baholash imkoniyatini kengaytiradi. 
Unga asosan maksimal unumdorlik –  faoliyat samaradorligini yagona parametri b
oʻlmasdan, 
samaradorlik ijtimoiy, iqtisodiy va ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan tasniflanadi. Shu nuqtaiy  nazarda 
samaradorlik k
oʻrsatkichlaridan foydalanish koʻlami kengayadi. Resurs-sarf yondashuvidan farqli 
mazkur yondashuv nafaqat tijorat asosida x
oʻjalik yurituvchi subyektlar samaradorligining 
baholanishi, balki notijorat subyektlar samaradorligiga ham baho berish mumkin.  
134
 

---