|
ILMIY AXBOROTNOMA
FALSAFA
2017-yil, 2-son
ma’ruzasida, – Abdurauf Fitrat bobomizning mana bu fikrlariga har birimiz, ayniqsa, endi hayotga
kirib kelayotgan
oʻgʻil-qizlarimiz amal qilishlarini men juda-juda istardim. Mana, ulugʻ ajdodimiz
nima deb yozganlar: “Xalqning aniq maqsad sari harakat qilishi, davlatmand b
oʻlishi, baxtli boʻlib
izzat-hurmat topishi, jahongir b
oʻlishi yoki zaif boʻlib xorlikka tushishi, baxtsizlik yukini tortishi,
e’tibordan qolib,
oʻzgalarga tobe va qul, asir boʻlishi ularning oʻz ota-onalaridan bolalikda olgan
tarbiyalariga bo
gʻliq”[2,3]. Darhaqiqat, tarbiya yo hayot, yo mamot masalasidir. Ayniqsa tarbiyaning
asosiy yuki ota-onaning zimmasiga tushadi. Shu bilan birgalikda mazkur jarayon mahalla bilan
birgalikda amalga oshirilishi mumkinligini ham esdan chiqarmaslik lozim. Mahalla insonlarni
ma’naviy, siyosiy, ijtimoiy, huquqiy, shuningdek, estetik tarbiyalashda ham boshqa davlat va nodavlat
tashkilotlariga nisbatan alohida mavqega ega, chunki mahalla aholiga eng yaqin ijtimoiy maskan
hisoblanadi.
Yoshlarimizning ma’naviy olamida ma’naviy b
oʻshliq vujudga kelmasligi uchun ularning qalbi
va ongida so
gʻlom hayot tarzi, milliy va umummilliy qadriyatlarga hurmat-ehtirom tuygʻusini bolalik
paytidan boshlab shakllantirish lozim b
oʻladi. Bunda yoshlarni “ommaviy madaniyat” koʻrinishidagi
ma’naviy tahdidlardan himoya qilishda doimo sergak va hushyor b
oʻlib yashashimiz lozim. Yoshlarni
“ommaviy madaniyat” k
oʻrinishidagi ma’naviy tahdidlardan himoya qilishda turli xil profilaktika
tadbirlarini
oʻtkazishimiz kerak, shunda yoshlarda mafkuraviy immunitet shakllanadi. Mafkuraviy
immunitet shakllangan yoshlarda yot va zararli
gʻoya va mafkuralarga qarshi kurash mahorati
shakllangan b
oʻladi. Demak, yoshlarni turli xildagi ma’naviy tahdidlardan himoya qilishda biz
k
oʻproq mafkuraviy profilaktika asosida estetik immunitetni oshirishga doir tadbirlarni jamiyatning
barcha qatlam va jabhalarida
oʻtkazsak, maqsadga muvofiq boʻladi. Bu masalaning nechogʻlik dolzarb
ekanligini esa Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimovning quyidagi fikrlaridan ham bilib olsak b
oʻladi:
“Barchamizga ayon b
oʻlishi kerakki, qayerdaki beparvolik va loqaydlik hukm sursa, eng dolzarb
masalalar
oʻzi boʻlarchilikka tashlab qoʻyilsa, oʻsha yerda ma’naviyat eng ojiz va zaif nuqtaga
aylanadi. Va aksincha, qayerda hushyorlik va jonkuyarlik, yuksak aql-idrok va tafakkur hukmron
b
oʻlsa, oʻsha yerda ma’naviyat qudratli kuchga aylanadi[3,116].
Har bir jamiyat a’zosining ilk hayoti oiladan boshlanadi. Oila esa o
ʻz navbatida mahalladagi
turmush estetikasi asosida shakllanadi. “Oila bor ekan, farzand deb atalmish bebaho ne’mat bor, –
deya ta’kidlaydi Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov, – farzand bor ekan, odamzod hamisha ezgu orzu
va intilishlar bilan yashaydi”[4,56]. Ana shu farzandlar mahallada shakllangan turmush estetikasini
oʻzlashtirib voyaga yetadi.
Darhaqiqat, farzandini dunyoga keltirgan har qaysi ota-ona uning jismonan so
gʻlom, aqlan
teran, yetuk, komil inson b
oʻlib yetishishi va baxtli hayot kechirishini xohlaydi. Kelajakda
farzandlarini jamiyat hayotida
oʻz oʻrnini topib, unga rahmatlar olib kelishlarini va bundan gʻurur
tuy
gʻusini tuyushni istashadi. Aksincha, yaxshi tarbiya topmagan farzandlar qilmishi ota-onaga la’nat
olib kelishi hech kimga sir emas. Bu oiladagi, mahalladagi tarbiya masalasidir.
Tarbiyaning boshqa k
oʻrinish va shakllari bilan bir qatorda, oilada, farzand kamolotida estetik
tarbiya ham muhim rol
oʻynaydi. Estetik tarbiya mahalla, xususan, oila turmush tarzining alohida
motiviga aylanishi kerak. Ijtimoiy-tarixiy taraqqiyot tufayli, ayniqsa keyingi asrlarda insoniyat
turmush tarzi tarkibiga nihoyatda rang-barang omil va vositalar kirib keldi. Elektr, televideniye,
zamonaviy transportlar, kompyuter texnologiyasi, zamonaviy telekommunikatsiya vositalari, internet
kabi ijtoimoiy-texnikaviy kashfiyotlar uning tabiatini
oʻzgartirib yubordi. Shu bilan birga inson
faoliyati, hayotiy muhitining tabiiy, ijtimoiy va ma’naviy sohalarida chuqur nomutanosibliklar ham
yuzaga keldi.
Hozirgi globallashgan, hayot suratlari tezlashgan, axborot asrida har bir oilaga, kishilarga yetib
kelayotgan turli axborotlarni nazorat qilib turishning iloji y
oʻq. Yoshlar kundalik hayot tarzida axborot
texnologiyalaridan, internetdan, ommaviy axborot vositalaridan o
ʻziga kerakli boʻlgan va boʻlmagan
ma’lumotlarni olishayapti. Buning ta’sirida ularning ongiga milliyligimizga t
oʻgʻri kelmaydigan,
sharqona turmush tarziga zid b
oʻlgan gʻoyalar, qarashlar ta’sir oʻtkazmoqda. Koʻr-koʻrona gʻarb
madaniyatiga taqlid qilish: kiyinishda,
oʻzaro muomalada, ota-onaga va doʻstlarga, umuman, hayotga
b
oʻlgan munosabatda koʻzga tashlanayapti. Hayotga yengil qarash (ichkilikbozlik, giyohvandlik,
tamaki chekish, internet kafelar, tungi k
oʻngilochar maskanlarda vaqt oʻtkazish va boshqalar) yosh
oʻsmirning oʻz hayoti yoʻlini topishida koʻp qiyinchiliklarga duch keltiradi. Bunday holatlar oiladagi
xotirjamlikka va barqarorlikka putur yetkazadi. Shuning uchun ham mazkur muammoli vaziyatning
68
Do'stlaringiz bilan baham: |
