|
ILMIY AXBOROTNOMA PEDAGOGIKA 2019-yil, 6-son
122
Jismoniy tarbiya vazifalarini muvaffaqiyatli hal etish ko‘p jihatdan shug‘ullanuvchilarning jismoniy
sog‘lig‘i va jismoniy rivojlanishi holati ustidan o‘z vaqtida va to‘g‘ri nazorat amalga oshirilishiga bog‘liq
bo‘ladi. Tajribada jismoniy rivojlanishi va jismoniy tayyorgarligini monitoring qilish tizimiga kiritilgan, aniqlik
va ishonchlilik talablariga javob beradigan test mashqlaridan foydalanildi. Bundan tashqari, test mashqlari
quyidagi umumiy qoidalarga javob beradi:
- amalga oshiriladigan harakat tana vazniga va oyoq-qo‘llarga bog‘liq bo‘lmasligi kerak;
- amalga oshiriladigan harakat tana vazniga va uning mushak massasiga bog‘liq bo‘lmasligi kerak;
- test o‘tkazish shartlari barcha tekshiruvdan o‘tkazilayotganlar uchun bir xil bo‘lishi kerak;
- nazorat mashqlari sinovdan o‘tkazilayotganlar uchun o‘lchash va baholash oddiyligi, sinov natijalari
ko‘rgazmaligi bilan ajralib turishi kerak.
1-2-kurs talaba qizlarining jismoniy tayyorgarlik darajasini aniqlash uchun quyidagi testlar
“me’yorlar”dan foydalanildi:
1) 30 m.ga yugurish;
2) 1000 m.ga yugurish;
3) o‘rtacha 30 soniya mobaynida gavdani ko‘tarish;
4) turgan joyidan uzunlikka sakrash.
Jismoniy tarbiya jarayonini tashkil etish talaba qizlarning
individual morfologik xususiyatlari,
harakatlanish imkoniyatlari va sog‘lig‘i har tomonlama tahlil etilishi
ta’minlangan holatdagina maqsadga
muvofiq bo‘ladi.[5]
2017-yil sentyabrda, SamDUning turli yo‘nalishlarda tahsil olayotgan 1- kurs talaba qizlarining
jismoniy rivojlanish darajasi ko‘rsatkichlarini ko‘rib chiqamiz, masalan,
Pedagogika fakulteti, o‘zbek filologiyasi va amaliy matematika fakultetlarida talaba-qizlarining tik
turgan holatda tana uzunligi, tana massasi (vazni), ko‘krak qafasi aylanasi va panja dinamometriyasi kabi
o‘tkazilgan antropometrik o‘lchovlar natijasida quyidagilar aniqlandi:
Keltirib o‘tilgan jismoniy rivojlanish dastlabki ko‘rsatkichlaridan ko‘rinib turganidek, 2017-yil
sentyabrda
pedagogika fakulteti
1-kurs talaba qizlarining o‘rtacha bo‘yi 164,9 ± 4,5 sm.ni tashkil etadi. Bunda
individual ko‘rsatkichlardagi maksimal bo‘yi 175 sm, minimal bo‘yi esa – 155 sm.dan iborat bo‘ldi.
Ushbu
fakultetlar
talaba qizlarining vazn ko‘rsatkichlari 55,4 ± 3,1 kg doirasida o‘zgarib turadi,
individual ko‘rsatkichlardagi maksimal va minimal miqdorlar, taalluqli ravishda, 63 kg va 48 kg.ni tashkil etadi.
Sinovdan o‘tkazilayotgan talaba qizlarning ko‘krak qafasi aylanasi o‘rtacha guruh ko‘rsatkichlari 84,9 ±
2,9 sm.ni tashkil etadi, individual ko‘rsatkichlardagi maksimal va minimal miqdorlar, ta’lluqli ravishda, 91 sm
va 80 sm.ni tashkil etadi.
O‘ng qo‘l panja dinamometriyasi ko‘rsatkichlari 33,4 ± 2,6 kg.ni tashkil etib, ayni vaqtda individual
ko‘rsatkichlardagi maksimal miqdor 37 kg, minimal miqdor esa – 27 kg bilan ifodalanadi. Chap qo‘l
dinamometriyasi ko‘rsatkichlari o‘z miqdorlari bo‘yicha o‘ng qo‘l natijalaridan pastroq bo‘lib, bu talaba
qizlarning yaqqol ifodalangan o‘naqayligidan dalolat beradi. Ushbu qo‘l kuchining o‘rtacha ko‘rsatkichlari 28,3
± 3,0 kg; individual ko‘rsatkichlardagi maksimal ko‘rsatkichlari 33 kg, minimal ko‘rsatkichlari esa – 21 kg.ni
tashkil etadi.
Ushbu davrda talaba qizlarning jismoniy rivojlanish ko‘rsatkichlari integral bahosi 5 balli baholash
shkalasi bo‘yicha 3,0 ballni tashkil etadi. Pedagogika fakulteti talaba qizlari jismoniy rivojlanish darajasi
bo‘yicha boshqa fakultetlarda ta’lim olayotgan tengdoshlaridan biroz farq qiladi. Bo‘lajak boshlang‘ich sinflar
o‘qituvchilarining o‘rtacha bo‘yi 161,6 ± 4,0 sm; maksimal va minimal bo‘y miqdorlari, taalluqli ravishda, 169
sm va 153 sm.ni tashkil etadi.
Individual ko‘rsatkichlardagi vazn o‘zgarishlari 71 kg.dan 48 kg.gacha tashkil etadi. O‘rtacha miqdorlar
esa, taxminan 55,3 ± 3,7 kg. Pedagogika fakulteti talaba qizlarining ko‘krak qafasi aylanasi tajribada
qatnashayotgan barcha fakultetlar talaba qizlarining ushbu ko‘rsatkichidan kamroq o‘rtacha ko‘rsatkichga ega –
80.0 ± 2,6 sm, shuningdek individual ko‘rsatkichlardagi miqdordan ham kamroq – 70 sm.ga teng o‘rtacha
ko‘rsatkichga ega.
O‘ng qo‘l kuchini ifodalaydigan panja dinamometriyasi ko‘rsatkichlari o‘rtacha miqdori 35,7 ± 3,0 kg
(individual natija maksimal miqdori – 39 kg)ni tashkil etadi. Bu ushbu o‘lchov turida eng yuqori o‘rtacha
ko‘rsatkichga ega matematika fakulteti talaba qizlarining bu boradagi ko‘rsatkichlaridan biroz pastroq.
Individual ko‘rsatkichlarda minimal miqdor esa – 27 kg)ni tashkil etgan. Chap qo‘l kuchini ifodalaydigan panja
dinamometriyasi ko‘rsatkichlari o‘rtacha miqdori 29,1 ± 3,1 kg, individual ko‘rsatkichlardagi maksimal va
minimal miqdorlar, taalluqli ravishda, 32 kg va 24 kg.ni tashkil etadi.
Pedagogika fakulteti birinchi kursiga
o‘qishga kirgan
talaba qizlar jismoniy rivojlanish ko‘rsatkichlari
integral bahosi o‘rtacha rivojlanish darajasiga muvofiq bo‘lib, o‘rtachadan pastroq daraja – 2,5 ballni tashkil
etadi.
O‘zbek
Do'stlaringiz bilan baham: |
