Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

ILMIY AXBOROTNOMA PEDAGOGIKA 2019-yil, 4-son 
135 
Tabiiy-iqlim omillari bilan birgalikda mustaqil xarakatlanishda ishtirok etish dastlabki 
ma'lumotlar bilan taqqoslaganda tashqi nafas olish ko'rsatkichini sezilarli darajada yaxshilaydi, pulsning 
soni 78 dan 64 gacha / mingacha kamayadi, qon bosimi 135/80 mm bilan k .. dan 115/70 mm Hg ga 
qadar pasayib boradi. 
Reabilitatsiya qilishda turizmning boshqa vositalar bilan birgalikda foydalanish dasturining 
samaradorligini eksperimental tarzda tekshirish uchun asosiy pedagogik tajriba o'tkazildi. Buning uchun 
Samarqand davlat universitetining ikki guruh talabalari ixtiyoriy ravishda tashkil etildi; nazorat qilish (n 
= 20) va tajriba (n = 20). 
Eksperiment ishtirokchilari (nazorat va eksperimental guruhlar) sayyohlik safari boshlanishidan 
oldin yetti kunlik mashg'ulotlarga tayyorgarlik ko'rishdi (oltita mashg'ulot o'tkazildi), nazorat va 
eksperimental guruhlardagi darslarning vaqtlari bir xil edi. 
Farqi shundaki, eksperimental guruh ishtirokchilari harakatli mashqlar o'rniga asosiy mushak 
guruhlarining statik-dinamik rejimida oltita mashq bajarishgan. Nazorat guruhidagi ishtirokchilar hozirgi 
vaqtda haroratni qizitdi. Darslarning asosiy qismi har ikki guruhda ham bir xil edi. Ishtirokchilar 
jismoniy mashqlar bilan shug'ullanishdi, ularning asosiy qismi yurish poygasini bajarishdi. Kursning 
yakuniy qismida eksperimental guruh ishtirokchilari tanaga sovuq suv quyishni bajarishdi. 
Dam olish kunidan so'ng har ikki guruh ham sakkiz kun davom etgan sayyohlik safarida ishtirok 
etdi. Eksperiment ishtirokchilari birinchi kuni dengiz sathidan 750 metr balandlikda tayanch lagerini 
o'rnatdilar va tog'larga 1900 metr balandlikda chiqishdi. Keyingi olti kun ichida tog'larga 1800-2400 m 
balandlikda chiqishadi. Chiqishning davomiyligi 5-8 soat (8-14 km) edi. Nazorat va tajriba guruhlari 
ishtirokchilarining marshrutlari bir xil edi. Turli yo'nalishlar faqat marshrutda harakatlanishni tashkil 
qilish edi. Bosimning kattaligi,turistlar doimiy palpatsiya yuli bilan ölchagan yurak tezligi bilan 
belgilanadi. 
Marshga chiqishdan oldin eksperimental guruh ishtirokchilari tonusni saqlab qolish uchun statik-
dinamik rejimda bir qator fizika mashqlarini bajarishdi. Asosiy lagerga qaytib kelgach, ular darxol sovuq 
suv bilan yuvinishni bajarishdi. Tajriba guruhi sayohatchilarining jismoniy tayyorgarlik darajasi 
dastlabki ko'rsatkichlarda (p> 0,05) nazorat guruhining pedagogik tajriba ishtirokchilarining jismoniy 
tayyorgarligi darajasidan farq qilmadi. 
Tajriba davomida eksperimental guruhning turistlari, ham erkaklar, ham ayollar, deyarli barcha 
testlarda jismoniy tayyorgarlik darajasi yaxshilandi: - PWC170 15,6% (erkaklar) va 13,2% (ayollar); 
IGST - 18,3% va 12,8%, qo'llab-quvvatlovchi harakatlar 21% va 19%, bir oyog'i 5 marta - 9,1% va 
7,4%, 3000 va 2000 metr - 12,6% va 8,7% ga) 
Shu bilan birga, nazorat guruhida eksperiment davomida jismoniy tayyorgarlik darajasida sezilarli 
darajada kamroq o'zgarishlar sodir bo'ldi va faqat quyidagilar tugri keladi : - PWS170 - 5,4% (erkaklar) 
va 3,8% (ayollar); WIG - 6,4% va 4,2%; mushak va qo’llarning harakati2 ,5% va 1,7%; Bir oyog'i 5 
marta - 0,9% va 1,1%; 3000 va 2000 metrlik masofani 3,2% va 2,1% tashkil etdi. 
Ötkazilgan pedagogik tadqiqotlar natijasida, rekratsiya turizmi bilan shugullanuvchi shaxslarning 
jismoniy va funktsional mahoratini yaxshilashga qaratil gan dastur qabul qilindi. Shunday qilib, dastlabki 
tayyorgarlik darajasini hisobga olgan holda qo’llanilgan dastur asosida dastlabki kuch qiymati ta'siri 
aniqlandi