Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal 2020-yil, 2-son (120) gumanitar fanlar seriyasi


ILMIY AXBOROTNOMA TARIX 2020 - yil, 2 - son



Download 4,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/177
Sana07.04.2022
Hajmi4,58 Mb.
#535457
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   177
Bog'liq
KZn9wTepWq ilmiy jurnal

ILMIY AXBOROTNOMA TARIX 2020 - yil, 2 - son 
19 
Samarqand shahrida yangi qurilishlarga oid okrug boshlig‘i 1870 yil 4 oktabrida Turkiston general-
gubernatoriga 3270 sonli xabarnomasida (xabarnomaga general-gubernatorlik maxkamasining ro‘yxatga 
olingan raqami beriladi) shaharning ruslar yashaydigan mahalliy aholining bog‘lari va ko‘chmas mulklarini 
sotib olish uchun ruxsat so‘rab murojaat qilganliklari va 1871 yil bahoridan yangi istehkom qurilishi va rus 
manzilgohlarini tashkil etish uchun mahalliy aholi ko‘chmas mulklarini sotib olish uchun ruxsat berishini 
so‘raydi. (3-b. 3-3 b) Turkiston general-gubernatori 1870 yil 6 noyabrida mahalliy aholi ko‘chmas 
mulklarini sotib olishga qonunda belgilab berilgan tartibda amalga oshirishga ruxsat beradi. Biroq bog‘lar 
va yerlar shahar tashqarisida bo‘lishi lozimligini ta’kidlagan. (3- 4-b) Shuni aytish mumkinki bu yerlar 
xozirgi shahar temir yo‘li bekatlarigacha bo‘lgan joylar bo‘lishi mumkin[12].
Yer sotib olish huquqi bilan mahalliy aholi tomonidan ham takliflar tushadi. 1870 yilning 24 
noyabrida okrug boshlig‘i general-gubernator nomiga 3956 sonli xabarnoma bilan murojaat qilib unda 
shahar qozisi Kamoliddin sobiq Samarqand begi Sherali inoqga tegishli bog‘ni 1800 rublga sotib olmoqchi 
ekanligi bildiradi. Taklif etilgan mablag‘ning miqdori kam emasligi biroq o‘lkada yerga egalik qilish 
huquqi hal qilinmaganligi sababli imperiya xazina yerlarining (bosib olingan yerlar) mahalliy axoli qo‘liga 
o‘tib ketishi siyosiy va iqtisodiy jihatdan maqbul emas, (3-b 7-7 ) deb bildiradi o‘lkadagi mustabid 
siyosatning mohiyatini ochib beradi.
Shaharsozlik muammolaridan biri okrug boshlig‘ining 1870 yil 12 dekabrda general-gubernator 
nomiga yuborilgan murojaatida Samarqand shahar istehkomini xazina mulki sifatida ko‘rsatib, ko‘chmas 
mulklarni rasmiylashtirishda mahalliy aholiga haq to‘lash masalasiga oydinlik kiritishni, so‘raydi. Bunda 
yerning kim tomonidan ya’ni xususiy mulk egalari yoki davlat tomonidan sotib olinishini aniqlab 
berilishini aniqlashtirishni so‘raydi. (3-5-5-ob). 1871 yil 11 iyuldagi general-gubernatorning farmoyishi 
bilan Samarqand shahri rus qismining yangi rejasi tasdiqlandi, unga ko‘ra eski istehkom va esplanada rus 
qism chegarasiga kiritilmaydi. (3- 41-11 ob). Yangi shaxar qismining rejalashtirilgan xrajatlari okrug 
boshlig‘ining 1871 yil 15 dekabrdagi 4958 sonli ma’lumotiga ko‘ra general-gubernator tomonidan 1871 yil 
29 dekabrdagi buyrug‘i bilan tasdiqlangan. (3-b.21) Samarqandning yangi shaxar qismining umumiy 
maydoni 347700 kv sajen yoki 572 tanob deb belgilandi. (3-b.30) Zarafshon okrugi boshlig‘i 1872 yil 9 
iyundagi 2444 sonli ma’lumotnomasi bilan yangi shahar qismini qurish uchun har bir tanob yerga 60 
rubldan ja’mi 34000 rubl miqdorida mablag‘ ajratilgan. (3-b.30) Okrug mahkamasi xujjatlari 1877 yilning 
5 yanvaridan 1874 yilning 25 yanvariga qadar mahalliy aholiga tegishli bo‘lgan yerlar va ko‘chmas 
mulklarni davlat mulki hisobidan, xususiy mablag‘lar hisobidan sotib olish haqida oid ma’lumotlar 
to‘plangan. (1-ish.83.b.16) Aynan shu paytda yangi shaxarning rus qabristoni tashkil etish ishlari ham 
amalga oshirila boshlaydi. (1-ish.84.b.33)
Samarqand shaharsozligini tashkil etishda general-gubernatorlik ma’muriyati tumanlarda soliq-
yig‘inlardan ko‘proq foydalanish ya’ni okrug ichki iimkoniyatlaridan keng foydalanishni talab qiladi. 
Haqiqatda esa nafaqat Zarafshon okrugi balki o‘lkada ham soliq va yig‘ish, yer taqsimoti masalasi 
oxirigacha hal etilmay kelindi. (3-b.38-38 ob) Zarafshon okrugi boshlig‘ining 1877 yil 26 avgustdagi 
3851sonli xabarnomasida yangi shaxar qismini qurish uchun mo‘ljaldagi ajratilgan mablag‘dan bir oz 
ko‘proqni tashkil etishi mumkinligini bildiradi. Javoban Turkiston general-gubernatori 1871 yil sentabr va 
1872 yil aprel oyidagi farmoyishi va yo‘riqnomalari bilan yangi shaxar qismi uchun barcha xarajatlarni 
okrug daromadlari hisobidan bajarilishni ko‘rsatgan. (3-b 51-51 ob)
Hozirda ham samarqand shaxrining o‘ziga xosligini belgilab turgan bulvar barpo etilishi to‘g‘risida 
ham Zarafshon okrugi boshlig‘ining 1873 yil 30 sentabrdagi 3499 raqamli general-gubernator nomiga 
yuborgan bildirishida mahalliy aholi va rus qismini ajratib turuvchi 60 sajenli uzunlikdagi xiyobon ko‘cha 
uchun ajratilgan 18000 rubl yetarli emasligi, hisoblab chiqilgan xarajatlar 44515 rublni tashkil etishi 
ko‘rsatilgan. (3-b.71) Keyinchalik okrug boshlig‘i 1873 yil 27 sentabrdagi 3489 raqamli bildirishida 1871-
1877 yillarda Samarqandning yangi shahar qismini tashkil etish uchun okrug daromadlaridan jami 55320 
rublni tashkil etganini bildiradi. Bu mablag‘larning asosiy qismi 32222 rublni yer sotib olish uchun, shahar 
ko‘chalarini asfaltlash uchun 15070 rubl, shahar hiyoboni dastlabki shakli uchun 1491 rubl sarflangan. (3-
b.73-74) 1876 yilga kelib yangi shahar qismida jami 717 ta uy qurilgan ulardan 14-davlat idoralari, 54 tasi 
amaldor va ofitserlarga tegishli, 31 tasi savdogar va mayda ishlab chiqaruvchilarga va atiga mahalliy axoli 
vakillariga tegishli bo‘lgan 9 ta uylar bo‘lgan. (3-b.77- ob)
Samarqand yangi shaxar qismi tarixi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni yaqinda falsafa doktori ilmiy 
darajasiga sazovor bo‘lgan iqtidorli tarixchi Olim Irisqulovning shaxar ko‘chalari haqidagi 
ma’lumotlaridan foydalanib mavzuga oid faktlarni keltirish o‘rinli deb, hisoblayman. Samarqand yangi 
shaxar ko‘chalari okrug boshlig‘i qarorgohi hozirgi shahar hokimligi binosi o‘rnida joylashgan bo‘lib, 
uning yonidagi bulvar va ko‘chalar uch nurli kompozitsiya shaklida tashkil etilgan. Bu ko‘chalar: 
Kaufmanskaya(hozirgir Alisher Navoiy), Aleksandrovskaya (hozirgi Shoxrux) va Nikolaevskaya (hozirgi 



Download 4,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   177




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish