|
ILMIY AXBOROTNOMA IQTISODIYOT 2020-yil, 2-son
96
Keyingi yillarda mamlakatimizda tashqi mehnat migratsiyasi jarayonlarini tartibga solish,
vaqtinchalik mehnat faoliyatini amalga oshirish uchun xorijga jo‘nab ketayotgan fuqarolar – mehnat
migrantlarining huquq va manfaatlari himoya qilinishini ta’minlash, ularga zarur huquqiy, ijtimoiy,
axborot-maslahat yordami ko‘rsatish va moddiy qo‘llab-quvvatlash borasida izchil ishlar amalga
oshirilmoqda. Shu bilan birga, mehnat migrantlari va ularning oila a’zolari uchun ishonchli, shu jumladan
uy-joy va maishiy sharoitlarni yaxshilash, moliyaviy yordam, hayoti va sog‘lig‘ini himoya qilish
masalalarida ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash mexanizmlarini yaratishni nazarda tutuvchi kompleks chora-
tadbirlarni qabul qilish talab etilmoqda.
Mehnat migrantlari va ularning oila a’zolarini qo‘llab-quvvatlashning samarali tizimini
shakllantirish, davlat tomonidan ularning kundalik ehtiyojlari va orzu-umidlari to‘g‘risida har tomonlama
g‘amxo‘rlik qilish, mamlakat hududida ham, uning tashqarisida ham ishonchli ijtimoiy va huquqiy himoya
kafolatlarini kuchaytirish maqsadida 2019-yil 20-avgustda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
«Xorijda vaqtinchalik mehnat faoliyatini amalga oshirayotgan O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari va
ularning oila a’zolarini himoya qilish kafolatlarini yanada kuchaytirish choralari to‘g‘risida»gi 5785-sonli
Farmoni qabul qilindi.
Migratsiya to‘g‘risidagi qonunning qabul qilinishi fuqarolarning shaxsiy daxlsizligi, huquq va
erkinliklarini kafolatlab berishga xizmat qiladi.
Migratsiya jarayonlarini o‘rganishning ilmiy yondashuvlari mavjud, bularga quyidagilar kiradi:
1) iqtisodiy yondashuv;
2)
demografik yonashuv;
3)
tarixiy yondashuv;
4)
huquqiy (yuridik) yondashuv;
5)
tarixiy-biologik yondashuv;
6)
psixologik yondashuv;
7)
ijtimoiy yondashuv.
Bu ilmiy yondashuvlarning har biri migratsion jarayonlarni o‘rganishning asosiy bo‘g‘ini
hisoblanadi va migratsiya bo‘yicha muammo hamda kamchiliklarni aniqlab, ularning yechimini topishga
xizmat qiladi. Har bir ilmiy yondashuvning migratsion jarayonlarni o‘rganishda o‘zining inkor etib bo‘lmas
munosib o‘rni mavjuddir. Bu yondashuvlarning hech biri migratsiya borasida ilmiy izlanish olib
borayotgan yoki ilmiy ishini himoya qilganlarga begona emas.
Dunyo mamlakatlarida chet ellarga ishlash uchun o‘z mamalakatidan chiquvchi fuqarolar
oldilariga ustuvor vazifa qilib – yaxshi pul topishni qo‘yishlari hammaga ayon holatdir. Buning uchun
mehnat muhojiri yaxshi maosh to‘lanadigan ish joyi izlab korishi yoki yaxshi maosh to‘lanadigan joyni
oldindan tanishlari orqali izlab topib olishi kundalik hayotimizda ko‘rib, eshitib yurgan holatimizdir, ya’ni
bu kabi voqealar goh-gohida qulog‘imizga chalinib turadi. Ular ishlab topgan pullarini o‘z mamlakatlariga
ya’ni o‘z oilalari uchun yuborishadi. Yuborilgan pullar kundalik ehtiyojlarni qondirib borish va ortgan
mablag‘larni yig‘ib borish uchun saqlab qo‘yadilar. Yig‘ib qo‘yilgan mablag‘lar ham asosan iste’mol va
birlamchi, ikkilamchi ehtiyojlar uchun sarf etiladi.O‘zbekistonga 1991-1999-yillar davomida migratsiya
asosida pul o‘tkazmalari statistikasi haqida ma`lumotlarga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, Jahon bankining
ma`lumotlarida 1970-2005-yillarda O‘zbekistonga migratsiya asosida pul o‘tkazmalari amalga
oshirilmagan yoki bo‘lmasa pul o‘tkazmalarining O‘zbekistonga tegishli ulushi haqida ma`lumotlar
yig‘ilmagani ko‘rinib turibdi. Bundan quyidagicha savol tug‘ilishi tabiiy –O‘zbekistonda 2005-yilga qadar
mehnat muhojirlari umuman bo‘lmaganmi? Albatta boshqa davlatlar kabi mehnat muhojirlar bo‘lgan,
faqatgina 1970-2005-yilgacha ma’lumotlar hech qaysi manbada berilmagan, berilgan bo‘lsa ham keng
ommaga ochiqlanmagan yoki bo‘lmasa muhojirlar ishlagan pullarini o‘zlari bilan olibkelishgan. Bu esa
statistikani aniqlashda pand bergan. Faqatgina 2006-yildan boshlab hozirgi kungacha bo‘lgan statistikalar
mavjud bo‘lib, 2006-yilda bu ko‘rsatgich 898 mln AQSh dollarini tashkil qilgan, 2007-yilda esa bu 1
mlrd693 mln AQSh dollariga, 2008-yilda esa 3 mlrd007 mln AQSh dollari, 2009-yilda 2 mlrd071 mln
AQSh dollari, 2010-yilda 2 mlrd858 mln AQSh dollari, 2011-yilda 4 mlrd276 mln AQSh dollari, 2012-
yilda 5 mlrd693 mln AQSH dollari, 2013-yilda esa 6 mlrd689 mln AQSh dollariga, 2014-yilda 5 mlrd653
mln AQSh dollari, 2015-yilda esa 3 mlrd059 mln AQSh dollari, 2016-yilda 2 mlrd741 mln AQSh dollari,
2017-yilda 3 mlrd901 mln AQSh dollari, 2018-yilda bu ko‘rsatgich 3 mlrd899 mln AQSH dollariga teng
bo‘lgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
