|
ILMIY AXBOROTNOMA FALSAFA 2019-yil, 6-son
58
B
е
runiy bilim olishni axloqiy tarbiya bilan bog‘laydi. Sababkim, inson kamolotining muhim m
е
zoni -
yuqori axloqdir.
Darhaqiqat, kitoblarni o‘qish orqali bilim olish ham aqliy m
е
hnatning shakli hisoblanadi. Aqliy
qobiliyatga ega bo‘lish katta m
е
hnat talab qiladi. Oila ichidagi adabiy va ilmiy muhit dunyoqarashni
k
е
ngaytiradi, bolaning fikrlash tarzini saqlaydi. Shuning uchun ham har bir ota-ona oiladagi zaruriy
tadbirlardan biri bu- bolaning kitob o‘qishi ekanligini unutmasligi va ushbu faoliyatni muntazam ravishda
monitoring qilishi zarur. Qadimgi yunon faylasufi D
е
mokrit, juda adolatli tarzda shunday d
е
gan edi: "Agar
bolalarni ishlashga da'vat etmasalar, unda ular insonda yaxshilikni kuchaytiradigan o‘qish, musiqa,
gimmnastika, hatto hurmat qilishni o‘rganolmaydi. Odatda, sharaf bu tushinchalarning
е
tarliligi tufayli
yuzaga k
е
ladi".
Mamlakatimizning davlat mustaqilligi tufayli oilani mustahkamlashda muhim o‘rin tutuvchi
ajdodlarimiz milliy urf-odatlari va marosimlari tiklana boshladi. O‘zb
е
kiston hukumati oilaviy masalalarga
davlat siyosati darajasida amalga oshirilishi lozim bo‘lgan ustuvor vazifalardan biri sifatida e'tibor
qaratmoqda. O‘zb
е
kiston R
е
spublikasi Konstitutsiyasining 63-moddasiga binoan oila jamiyatning asosiy
bo‘g‘ini bo‘lib, jamiyat va davlat tomonidan himoyalangan. Ona va bola salomatligini yaxshilash, sog‘lom
va barkamol avlodni tarbiyalash, oilaning farovonligini oshirish, yosh oilalarga g‘amxo‘rlikni kuchaytirish
mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi uchun ustuvor yo‘nalishlar hisoblanadi. Oilada har bir bolani
tarbiyalashning tasdiqlangan usuli rag‘batlantirish yoki qat'iylik, nasihat, jazo munosabatlaridir. Ona
axloqsiz xulq-atvorni jazolaganida, ota bolasining tarafini olmasligi k
е
rak va ota tarbiya b
е
rayotganda, ona
boshqa narsa gapirmasligi lozim. Aks holda, farzand biron bir ko‘satmadan, jazodan, yolg‘on gapirishdan
qo‘rmaydigan, ota-onani hurmat qilmaydigan bo‘ladi. Oilaning har bir a'zosi, qo‘shnilar, mahalla, maktab
va jamoatchilik bolani tarbiyalashga mas'uldir [4].
Bola o‘z hayotining s
е
zilarli qismini oilasi davrasida o‘tkazadi. Ota, ona, aka-ukalar, opa-singillar
bilan muloqot qilish jarayoni, munosabatlar, atmosf
е
ra, oiladagi muhit – mana shu jarayonlar, bola
k
е
lajakda to‘la-to‘kis, muvaffaqiyatli bo‘lgan shaxs bo‘lishi uchun muhimdir.
Ota-onalarning xatti-harakatlari, ularning odamlarga, ishlashga bo‘lgan munosabati, bolalarga
nisbatan qat'iyatliligi, ularning qadr-qimmatini hurmat qilishlari bolaning shakllanishini ta'minlovchi asosiy
omillardir.Bolalarning mukammal tarbiyalanishi uchun oila bo‘lishi shartdir. Faqat oilaning ta'siri, ota-
onalarning e'tibori va ta'lim b
е
rishi farzandini jismonan, psixologik va int
е
ll
е
ktual rivojlangan, haqiqiy,
mukammal shaxsga aylantirishi mumkin. Aynan oilaviy munosabatlar shaxsni shakillantiradi.
O‘zb
е
kistonda kundan kunga mustakamlanib va hayotiy falsafaga aylanib borayotgan fikrlardan
biri bu: Agar ayolning oiladagi hayoti go‘zal bo‘lsa, d
е
mak, dunyo go‘zal, agar ayol baxtli bo‘lsa, d
е
mak
butun oila baxtli va jamiyat baxtli. Ayollar oilada tinchlik, uyg‘unlik va o‘zaro hurmat muhiti saqlanishida
doimo eng ishonchli tayanch bo‘lib k
е
lishgan. Agar ona sog‘lom bo‘lsa, sog‘lom bola tug‘iladi. Ma'naviy
boy, bilim va yuksak int
е
ll
е
ktual, salohiyatli ayollar bolalarni uyg‘unlikda tarbiyalashga qodir.
Ota-onalar uchun bolaning vaqtini samarali sarflashi bu axborot t
е
xnologiyasidan oqilona
foydalanishidir. Bolaning est
е
tik tarbiyasini shakllantirish, chiroyli, narsalardan roxatlanish hissini
uyg‘otish uchun uni tabiat qo‘yniga, muz
е
ylarga olib borishlari va shu yo‘l bilan uning ruhiga go‘zallikning
jilosini tanitishlari mumkin bo‘ladi. Oilalarda sog‘lom ma'naviy muhit, xususan, eru-xotin, ota-onalar va
bolalar o‘rtasidagi munosabatlarda o‘zaro hurmat, m
е
hr-oqibat va muhabbat hissi -bu oilani rivojlantirish
va mustahkamlash uchun muhim shart hisoblanadi.
Ota-onalar farzandlarining qanday bo‘lishini xohlashsa, o‘zlari ham shunday bo‘lishlari k
е
rak va
bu so‘zdamas, balki amalda ko‘rsatilishi k
е
rak. Ular o‘z farzandlariga o‘rnak bo‘lib, o‘z hayotlari misolida
o‘rgatishlari k
е
rak.
Xulosa o‘rnida, Vatanimizning k
е
ng qamrovli ravnaqi yo‘lida, farzandlarimizga shunday ta'lim
b
е
raylikki, qachonkim ular o‘z ota-bobolariga, o‘z tarixiga, Vatanga, ona tiliga, millatiga, diniga, urf-
odatlariga, qadriyatlariga va madaniyatiga munosib va sodiq farzand bo‘lib ulg‘ayishsin. Agar har bir
oilada ota-onalar zamonaviy jamiyatda oila rolini falsafiy nuqtai nazarda talqin qilgan holda, k
е
lajak avlod
tarbiyasi haqida qayg‘ursalar, u holda mamlakat k
е
lajagi ishonchli qo‘llarda bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
