Issiqlik texnikasi ikkinchi nashri

17.2-rasm

Havoli sovitish qurilmasining sxemasi 17.2–rasmda ko‘rsatilgan.Havo detander 1 da p₁ bosimdan p₂ bosimgacha kengayib ish bajaradi; bu ishni detander tashqi iste’molchiga (masalan, elektr generatoriga) beradi. Detanderda adiabatik kengayish natijasida T₃ temperaturadan T₄ temperaturagacha (-60 ⁰S) sovitilgan havo sovitiladigan xona 2 ga kirib, undan issiqlik oladi. Sovitiladigan xonada havoga issiqlik berish jarayoni o‘zgarmas havo bosimida (p₂=const) sodir bo‘ladi. Havo sovitiladigan xonadan chiqqanidan keyin kompressor 3 ga yuboriladi, bu yerda havo bosimi p₂ dan p₁ gacha oshiriladi (bunda havo temperaturasi T₃ dan T₂ gacha ortadi). Kompressorda siqilgan havo sovitgich 4 ga kiradi. Sovitgich issiqlik almashtirgich bo‘lib, unda sovituvchi suvga issiqlik berilishi natijasida havo temperaturasi pasayadi. Sovitgichda jarayon o‘zgarmas havo bosimida (p₁=const) sodir bo‘ladi. Havoli sovitish qurilmasi siklining Pv – va Ts – diagrammalari 17.3 va 17.4-rasmlarda keltirilgan.

Bu yerda 1–2 – kompressorda siqish jarayoni; 2–3 – havoni sovitkichda izobarik sovitish jarayoni; 3–4 – havoni detanderda adiabatik kengayishi; 4–1 – sovitiladigan xonadan izobarik issiqlik olish jarayoni. Bu diagrammada 1–2–3 – siqish chizig‘i, 3–4–1 – kengayish chizig‘i.

17.4 – rasmdagi Ts – diagrammada siklda sarflangan A_ts ish 1–2–3–4–1 – yuza bilan tasvirlanadi. Siklni amalga oshirish uchun sarflangan ish q₁ va q₂ issiqliklar farqiga teng. Havoni o‘zgarmas sig‘imli ideal gaz deb hisoblab.

17.3-rasm.

17.4-rasm.

larga ega bo‘lamiz.

U holda siklning sovitish koeffitsienti quyidagiga teng bo‘ladi:


(17.2)

1 –2 va 3 –4 adiabat jarayonlardan iborat:

va
lekin
p₂=p₃ va p₁=p₄, u holda T₂/T₁=T₃/T₄.
yoki
(T₂-T₃)/(T₁-T₄)=T₂/T₁=T₃/T₄.
Shunday qilib
(17.3)

bunda T₁ – sovitiladigan xona temperaturasi yoki kompressorga so‘rilayotgan havo temperaturasi; T₂ – siqilgan havo temperaturasi.

Tashqi ko‘rinishdan (17.3) tenglama Karno qaytar siklining sovitish koeffitsienti tenglamasi (17.1) ga mos keladi. Lekin bu o‘xshashlik tashqaridan shunday ko‘rinadi.
Temperaturaning bir xil oralig‘ining o‘zida (17.4-rasm) amalga oshiriladigan qaytar Karno sikli ( 1 – 5 – 3 – 6 - 1) uchun sovitish koeffitsientini aniqlaymiz.

T₃2 sababli, _k> bo‘ladi.