Issiqlik elektr stantsiyasining qurilmalari

“Issiqlik elektr stansiyasi qozon qurilmasi” FANIDAN

O‘QUV – METODIK MAJMUANING

II QISMI

O’qitish vositalar

Oquv va oquv metodik adabyotlar

№	Adabyotlar	Muallif		Nashir qilingan yili va nashiryot	Soni
					O’zbek tilida	Qoroqolpoq tilida
1.darsliklar
1	“Energetika” kasb-hunar kollejlari uchun o’quv qo’llanma		X.A.Alimov, X.Y.Xudayqulov.	“Noshir” Toshkent-2013	20	-
2	“Energetika” kasb-hunar kollejlari uchun o’quv qo’llanma		R.F.Mingazov,S.S.Sayidaxmedov.	“Voris-Nashriyot” Toshkent -2007	20	-
3	“Energetika” kasb-hunar kollejlari uchun o’quv qo’llanma		R.F.Mingazov,E.K.Matjanov	“Sharq” Toshkent -2007	20	-
4	“Energetika” kasb-hunar kollejlari uchun o’quv qo’llanma		J.Nurmatov, N.A.Xalilov, U,K.Tolipov	Toshkent oqtuvchi -1998	20	-
5	“Energetika” kasb-hunar kollejlari uchun o’quv qo’llanma		R.F.Mingazov,K.S.Sultanov,R.A.Xojanov.	“Turon-iqbol”-2006	20	-
6	“Energetika” kasb-hunar kollejlari uchun o’quv qo’llanma		L.V.Golish.D.M.Fayzullaeva.	“Iqtisodiyot” nashr-2011	18	-
7	“Energetika” kasb-hunar kollejlari uchun o’quv qo’llanma		Iskandarov.		45	-

qozon qurilmasi fani boyicha maruza matn

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

Z.X.Kurbanbaeva

“Issiqlik elektr stansiyasining qozon qurilmasi”

FANI BO’YICHA

TA’LIM TEXNOLOGIYASI

“ISSIQLIK ELEKTR STANSIYASINIG turbine QURILMALARI”

FANI BO’YICHA TA’LIM TEXNOLOGIYASINING

KONSEPTUAL ASOSLARI

1. O’qituvchi –lоyihаchi to’g’risidа mа’lumоt:

Kurbanbaeva Zeynep Xojabaevna – ma`lumoti oliy. 1990yilda Toshkent Poletexnika institutini issiqliq energetiykasi” fакultеtini “Sanaat issiqliq energetiykasi” mutахаssisligi bo’yichа tugаtgаn.

2005 yildan buyonTaxyatosh energetiyka kasb hunar kolleji “ elektroenergetyka” kafedrasida “Issiqlik elektr stansyasida qazon qurilmalari” fanidan dars berib kelmoqda.

Ish jоyi: Taxyatosh energetiyka kasb hunar kolleji

Pеdаgоgiк stаji: 24

Аlоqа qilish mа’lumоtlаri:

Ish tеlеfоni: uyali: + 99894- 454-45-32

E mail: [e-mail]

2. Eкspеrt хulоsаsi

O’qituvchi-tехnоlоg tоmоnidаn tа’lim tехnоlоgiyasini lоyihаlаsh vа rеjаlаshtirish yuqоri dаrаjаdа bаjаrilgаn.

3.Ishning ustunliк tоmоnlаri.

1. Mаqsаdni bеlgilаnishi. O’quv mаshg’ulоtlаrining tа’limiy mаqsаdlаri vа tаlаbаlаrning o’quv yutuq nаtijаlаri bir mа’nоdа vа fе’l shакlidа, аniq ifоdаlаngаn.

2. O’qitishning usul vа vоsitаlаrini tаnlаnishi. Ushbu fаn uchun bеlgilаngаn tа’lim mаqsаdigа erishishni sаmаrаli tа’minlоvchi eng mаqbullаri tаnlаngаn:

• 
  O’qitish mеtоdlаri: mа’ruzа, tushuntirish, suhbаt, nаmоyish, mаshq, аmаliy ish, кo’rsаtish, shu jumlаdаn аqliy hujum, insеrt, pinbоrd, loyiha-mеtоd, muаmmоli vаziyat.
  
• 
  O’quv fаоliyatini tаshкil etish shакli: оmmаviy, jаmоаviy, guruhli, juftliк.
  
• 
  O’qitish vоsitаlаri: tоpshiriqlаr, o’quv tоpshiriqlаr vа yo’riqnоmаlаr. Grаfiкli оrgаnаyzеrlаr, o’quv ахbоrоtini slаydli tаqdimоti.
  

3. Qаytаr аlоqаni usul vа vоsitаlаri: sаvоl-jаvоb, blits-so’rоv, guruh ishi nаtijаlаri tаqdimоti, tеst so’rоvi.

4. O’quv mаshg’ulоtidа o’quv ахbоrоtini slаydli tаqdimоti. Slаydlаr tаqdim etilgаn o’quv ахbоrоti yangi o’quv mаtеriаlini to’liq bаyon etishgа imкоn bеrаdi. Tаlаb dаrаjаsidа аniq, jumlаdаn sхеmа, jаdvаl rаsmlаr shакlidа tuzib chiqilgаn.

5. Intеrfаоl o’qitishning zаmоnаviy tехnоlоgiyalаrni qo’llаnilishi. O’qituvchi tехnоlоg tоmоnidаn quyidаgi intеrfаоl o’qitishning zаmоnаviy tехnоlоgiyalаri qo’llаnilgаn: guruhlаrdа hаmкоrliкdа vа o’zаrо o’qitish tехnоlоgiyalаri.

II. Ishning yutuqi bilan birgalikda b’zi bir kamchiliklari ham mavjud:

1. 
   O’qitish texnologiyasida keys texnologiyalardan dars ishlanmalar berilmagan.
   
2. 
   Oralig nazorat o’guv mashg’uloti bo’yicha o’gitish texnologiyasi ishlab chiqilmagan.
   
3. 
   O’quvchilarning o’zlashtirish darajasi 3 darajali testlar asosida baholanmagan.
   
4. 
   Ishda ba’zi bir imlo xatolar maqvjud.
   

Rahbar: KMU “Elektroenergetiyka” каfеdrаsi katta uqituvshi Yusup Bekbergenov

Eкspеrt: KMU “energetika” kаfеdrаsi kаttа o’qituvchisi, pеdаgоgikа fаnlаri nоmzоdi Kurbanbek Najimatdinov
Kirish

Energetika –davlat axamiyatiga ega bolgan sohalardan biri .Bugungi kunda energetika tizimida bir qansha ishlar amalga oshirildi.Respublikamizda bir qansha turli korinishdagi elektr energiya ishlab chiqaruvchi stansiyalar mavjud.Bularning asosiy qismini issiqlik elektr stansiyalari tashkil etadi. Issiqlik elektr stansiyalaridagi jaroyan asosan qazon qurilmalari amalga oshiradi.

“Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” fani issiqlik elektr stansiyalari qazon qurilmalari va undagi keshadigan jaroyan, tuzilishi va tarkiviy qismini bilmay,chuqur o’rganmay turub ,bu ishni energiya isrofisiz amalga oshirish qiyin.

O`rta maxsus kasb-hunar ta`limi muassasalarida “Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” fani bo`yicha foydalaniladigan ta`lim texnologiyasi darslarni loyihalash texnologiyalari asosida ishlab chiqilgan.

Mazkur qo`llanma kirish, ta`lim texnologiyasining konseptual asoslari hamda ushbu fan mavzularini o`qitish texnologiyalaridan tarkib topgan.

Ta`lim texnologiyasining konseptual asoslari bo`limida “Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” fanini o`qitishning dolzarbligi asoslangan. So`ngra o`quv fani bo`yicha quyidagi ikki maqsadni ko`zlagan o`qitish texnologiyalari loyihalashtirilgan:

1. 
   Nazariy o’quv mashg’ulotlarini olib borishning kirish-ma’ruza, mavzu asosida ma’ruza, muammoli ma’ruza, vizuallashtirilgan ma’ruza, konferenstiya ma’ruzalar ko’rinishlari qo’llanilishi;
   
2. 
   Seminar o’quv mashg’ulotlarni olib borishning topshiriqlarni individul tarzda yoki guruhda bajarilishi, muammoli amaliy mashg’ulot hamda bilimlarni chuqurlashtirish va mustahkamlashga yo’naltirilgan amaliy topshiriqlarni bajarilishi.
   

Mazkur ta’lim texnologiyasi barcha o’rta-maxsus va kasb-hunar ta’limi muassasalarida o’qitish texnologiyasida ko’zda tutilgan sharoitlar va vaqti mavjud bo’lgan holda “Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” fanini o’qitishda olib borishda o’qituvchi tomonidan qo’llanilishi mumkin.

Muallif mazkur ta’lim texnologiyasini yaratishda o’zining maslahatlarini ayamaganligi, kitobning yanada mazmunli bo’lishida fikrlari bilan o’rtoqlashganligi hamda tashkiliy ishlarga yordam berganliklari uchun KMU katta oqituvchi Yusup Bekbergenov dostent L.V.Golishga o’z minnatdorchiligini bildiradi.

Shu bilan birgalikda muallif qo’llanmada uchraydigan ayrim kamchiliklar va me’yoriga etmagan o’rinlar uchun uzr so’rab, bildirilgan barcha tanqidiy mulohaza va takliflarni minnatdorchilik bilan qabul qiladi.

“Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” fani mustaqillik yillarining ilk yillaridan boshlab o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limi muassasalarida alohida fan sifatida o`qitila boshlandi. Bugungi kunda ushbu fanga munosabat ham tubdan o`zgardi.

Hammamizga ma`lumki, demokratik davlat hamda fuqarolik jamiyat o`z-o`zidan paydo bo`lib qolmaydi. Insonlar biz orzu qilgan jamiyatni o`z mehnati bilan qurishadi, barpo etishadi. O`zlari barpo etgan jamiyatda esa, inson va uning manfaatlari eng oliy qadriyat sifatida e`tirof etiladi.

Energetika –davlat axamiyatiga ega bolgan sohalardan biri .Bugungi kunda energetika tizimida bir qansha ishlar amalga oshirildi.Respublikamizda bir qansha turli korinishdagi elektr energiya ishlab chiqaruvchi stansiyalar mavjud.Bularning asosiy qismini issiqlik elektr stansiyalari tashkil etadi. Issiqlik elektr stansiyalaridagi jaroyan asosan qazon qurilmalari amalga oshiradi.

“Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” fani issiqlik elektr stansiyalari qazon qurilmalari va undagi keshadigan jaroyan, tuzilishi va tarkiviy qismini bilmay,chuqur o’rganmay turub ,bu ishni energiya isrofisiz amalga oshirish qiyin. . Aynan “Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” fani ushbu dolzarb masalalarni hal qilishga yordam beradi.

Mazkur predmetni o`zlashtirish davomida esa o`quvchilarda quyidagi ko`nikmalar shakllanadi:

• 
  Issiqlik elektr stansiyasi, Issiqlik elektr stansiyasinig turbine qurilmalari boshqa fanlardan ilgari olgan bilimlarini umumlashtirish;
  
• 
  Issiqlik elektr stansiyasidagi jarayonining kishi ongiga, dunyoqarashiga ta`sirini ko`ra bilishadi
  
• 
  Issiqlik elektr stansiyasidagi jaroyanlar va muammolarni ilmiy jihatdan asoslab bera olish.
  

“Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” fani o`quv rejadagi bir necha fanlar bilan o`zaro bo`g`liqdir. Ayniqsa, Issiqlik elektr stansiyasi, Issiqlik elektr stansiyasinig turbine qurilmalari fanlar bilan doimiy ravishda aloqadorlikda rivojlanadi.

“Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” fanini o’qitishda fanning mazmunidan kelib chiqqan holda ilg’or pedagogik va axborot texnologiyalaridan foydalaniladi.

“Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” fani 70 soatga mo’ljallangan bo’lib, 42soat nazariy, 28soat amaliy soat, soat mustaqil ishdan iborat. Ushbu fan kasb-hunar kollejlarining III-bosqich talabalari uchun mo`ljallangan.



1.1. O’quv mashg’ulotining ta’lim texnologiyasi modeli

Mashg’ulot vaqti-2 soat	Talabalar soni: 30 ta
O’quv mashg’ulotining shakli va turi	Nazariy - Yangi bilimlarni egallash bo’yicha o’quv mashg’uloti
O’quv mashg’uloti rejasi	1. “Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” predmetining mazmuni,maqsadi va vazifasi 2. O’rganila yotgan fanning mazmuni va uning bosh qa fanlarga bo g’lanishi
O’quv mashg’ulotining maqsadi: “Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari” fani to`g`risida yaxlit tasavvurni shakllantirish.
Pedagogik vazifalar: Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari fanining predmeti, maqsadi, vazifasini tushuntirish; O’rganila yotgan fanning mazmuni va uning bosh qa fanlarga bo g’lanishi		O’quv faoliyati natijalari: Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari fanining predmeti, maqsadi, vazifasini aytib beradilar; O’rganila yotgan fanning mazmuni va uning bosh qa fanlarga bo g’lanishi
O`qitish usullari		Axborotli-ko’rgazmali ma’ruza, suhbat, aqliy hujum
O`quv faoliyatini tashkil etish shakllari		Ommaviy, jamoaviy
O`qitish vositalari		O’quv qo’llanma, proektor, kompyuter, kitoblar, yozuv taxtasi, bo`r
O`qiyish sharoiti		Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan xona
Qaytar aloqani usul va vositalari		Og’zaki nazorat: qaytar aloqa, savol-javob, kuzatuv

1.2. “O’rganilayotgan fanning mazmuni va uning bosh qa fanlarga bo g’lanishi” mavzusi bo`yicha

O’quv mashg’ulotining texnologik xaritasi

Faoliyat bosqichlari	Faoliyat mazmuni
	O`qituvchining	Talabaning
1-bosqich. Mavzuga kirish (15 daq.)	1.1. O’quv fani bilan tanishtiradi.U to’g’risida umumiy tasavvurlarni beradi, mavzu doirasidagi uslubiy va tashkiliy ishlarning xususiyatlarini ochib beradi. 1.2. Fan bo’yicha o’zlashtiriladigan mavzular bilan tanishtiradi, ularga qisqa sharh beradi. (1-ilova). 1.3. O’quv mashg’ulotining mavzusi, maqsad va o’quv faoliyati natijalari bilan tanishtiradi. 1.4. Aqliy hujum usuli (2-ilova) bilan mavzu bo’yicha avvaldan ma’lum bo’lgan tushunchalarni aytishni taklif etadi. Barcha berilgan javoblarni yozuv taxatasiga yozadi. 1.5. Bu ish o’quv mashg’uloti yakunida oxiriga etakazilishini ma’lum qiladi.	Tinglaydilar Tinglaydilar va yozadilar Tinglaydilar va yozadilar Tushunchalarni aytadilar
2-bosqich. Asosiy (55 daq.)	2.1. Mavzu bo’yicha ma’lumotlarni tarqatadi va ulardagi asosiy tushunchalar bilan tanishishni aytadi. 2.2. Fanning maqsad, vazifalarining asosiy nazariy holatlarini slaydlarni Power point tartibida namoyish va sharhlash orqali tushuntiradi (3-ilova). Har bir savol bo’yicha xulosalar qilib, asosiy joylarga diqqat qiladi. 2.3. Yozuv taxtasidagi asosiy tushunchalarga qaytishni taklif etadi. Talabalar bilan birgalikda ular bilan birgalikda anqilaydi, qaytariluvchan ma’lumotlarni olib tashlaydi (Pinbord texnikasi) fanga taaluqli bo’lmagan chiqaradi, muhim asosiy tushuncha va atamalarni to’ldiradi.	Savollar beradilar Har bir asosiy tushunchalarni muhokama qiladilar, tizimlashtiradilar, yozib oladilar
3-bosqich. Yakuniy bosqich (10 daq.)	3.1. Mavzu bo’yicha talabalarda yuzaga kelgan savollarga javob beradi, yakunlovchi xulosa qiladi. 3.2. Talabalar faoliyatini tahlil qiladi va baholaydi 3.3. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi (4-ilova).	Savollar beradilar Vazifani yozib oladilar.

1
Issiqlik elektr stansiyasinig qazon qurilmalari fanining mavzulari.
-Ilova

Bug’ qozoni

Qozon qurilmasining asosiy tashkil etuvchi uskunalariga

yoqilg’ini yoqqanda o’choqda ajraladigan issiqlik hisobiga, atmosfera bosimidan yuqori bosimli bug’ olinadigan qurilmadir



o’choq



Bug’ qozoni o’chog’ida hosil bo’lgan issiqlik suvga asosan, nurlanish (o’choqni ichida) va konvektiv (shaхtani ichida) usullar orqali etkaziladi



qizdirish



Konvektiv usulda issiqlik tashuvchi oqim sifatida yonish mahsulotlari, ya’ni, tutun ishlatiladi.

bug’lantirish yuzalari



bug’ o’taqizdirgichlar

O’choqda, yuqori darajada qizigan tutun gazlarini olish uchun, organik yoqilg’i yoqiladi



suv ekonomayzeri



Qattiq yoqilg’i yoqiladigan o’choq - qatlamli va kamerali (tsiklonli va uyurmali) bo’ladi



Havo isitgich



karkas

Suyuq (mazut) va gazsimon yoqilg’i faqat kamerali o’choqda yoqiladi.



o’tga chidamli qoplama

Qozonning qizish va bug’lantirish yuzasi - qozonning issiqlik qabul qiluvchi yuzasidir.



Bug’ o’taqizdirgich - bug’ni o’ta qizigan holatga etkazib beradigan maхsus yuzadir



quvurlar, armaturalar



Suv ekonomayzeri - ta’minot suvini yonish mahsulotlari orqali qaynash holatiga keltiruvchi maхsus issiqlik almashgich yuzadir

nazorat va avtomatika asboblari


2-ilova