|
1.3 Xaloskor obrazining o’ziga xos xarakteri. Sid bu dostonning bosh qahramoni Vivarda tug’ilgan haqiqatda o’sha davrda yashagan shaxs faoliyati tasvirlangan. Sid tarixiy shaxs bo’lib (Sid uning taxallusi qahramon degan ma’noni bildiradi) asl to’liq ismi Radrigo Ruy Dias de Vivar bo’lgan Sid zodogonlar oilasiga mansub bo’lib 1040- yili Vivarda dunyoga keladi. Radrigo Dias sahiy, rahmdil, mehribon, ko’ngli ochiq, taqvodor, oilasini sevuvchi, jasur intiluvchan, mohir jangchi bo’ladi. U buyuk qahramon, qirolning ishonchini qozonish uchun harakat qiladi va bundan tashqari oilasining, Kastiliya yoshlarining xor- zorlikda azob chekishdan halos etish uchun kurashadi va ulkan baxtga, yerga ega bo’ladi. Uning barcha harakatlaridan ko’zlagan asossiy maqsadi shon – sharaf, or - nomus uchun kurash hisoblanadi.
Sid shunday ziddiyatli davrda ulg’ayib shakllanib vatanparlik ruhida, or nomusi kuchli, baquvvat, zabardast sarkarda bo’lib yetishadi. U xalqining ozodlikka erishishi uchun bor kuchi bilan xarakat qiladi. Asar davomida uning xarakteri fazilatlari haqida to’liq malumotga ega bo’lamiz. “Sid haqidagi qo’shiq” uning vafotidan 40 yillardan so’ng paydo bo’ladi. Xalq orasida xuglar (baxshilar) tomonidan qo’shiq qilib kuylangan. XIX asrga kelib uning yozma variantlari chiqa boshladi.
Ayni shu damda Sidning hatti harakatiga, so’zlariga e’tibor beradigan bo’lsak, unig naqadar farzandlariga mehribon ota, qolaversa ,vafodor umr yo’ldosh, oila parvar erkak qaqiqiy oila boshlig’i ekanligini ko’rishimiz mumkin. Bundan tashqari Sid oilasini o’zi bilan birga olib ketmaydi biladiki agar olib ketsa ularni qiyinchilikdar sarson sargardonliklar kutib turibdi. Va shu yerda u bu so’zlari bilan go’yoki ularga yani xotini donna Ximena va ikki suykli qizi sinorita Elvira va sinyorita Solga albatta qaytib kelib ular bilan yana baxtli hayot kechirishga va’da bergandek bo’ladi. Bu esa Sidning oliyjanob mard insonligining yana bir isbotidir. Yuqorida Sidning haqiqiy sarkarda yo’l boshchi ekanligining guvohi bo’lishimiz mumkin. U vaziyatdan kelib chiqib qo’lostidagi odamlariga jangga kirishdan oldin maslahat qilib o’zaro kengashib qaror qabul qilishi va o’z maqsadi yo’lida qaytmasligi doim olg’a intilishining bu esa sidning sarkardalarga hos xususiyatini ochib beradi.
Sidning qalbi toza oliyjanob insonligi qirol uni quvgin qilgan bo’lishiga qaramasdan u gina qudrat saqlamaydi aksincha qirol bilan yanada yaqin do’st tutunishga harakat qiladi. U bu ishlar o’z mafaati uchun emas el yurti xalqi oilasi uchun ham qiladi, chunki u boyliklarni qirolga bersa mamlaktning xazinasi boyiydi va qirol aholidan camroq soliq oladi nima qilsa ham boyliklar saidning ona vataniga boradi begonalarga ketmaydi o’zinig yurtdoshlari qarindoshlari qo’ni-qo’shnilari farovonligi uchun virivarning gullab yashnashi uchun sarflanadi. Va nima qilib bo’lsa ham uyiga o’z ona Vatani Virvarga qaytishni hohlaydi. u bir so’zli inson . uning oilada hamma aytganlari so’zsiz bajarilshi uning qattiq qo’l ota va qat’iyatli er ekanligini bilishimiz mumkin. U xotiniga aytib ham o’tirmadi, qizlaridan esa so’rab ham o’tirmadi. Er bo’lsang shunday bo’l, ota bo’lsang shunday bo’l. Sid qizlariga bu to’yni u rajalashtirmaganligini unda janobi oliylari qirol Alfonsoning o’zi iltimos qilganligi va bu to’ydan shon sharaf g’ururimizga ega bo’lamiz. Bularning barini sizlar uchun qilyapman” – deydi. Sid bu gapi bilan qizlaridan ularga aytmasdan qirolga javob berib qo’yganligi uchun uzr so’raganday bo’ladi va uning uchun sababini ham ko’rsatib o’tadi. Qahramonning kutilmagan jihatlarining bir tomoni hisoblanadi. Sidning to’yga tayyorgarlik ko’rishi mehmonlarni qanday kutib olishi to’y tashvishlari bilan xursand bo’lib yelib yugurib yurishi quyida batafsil malumot olamiz. Va Sidning mehmondo’st bag’ri keng tadbirli kishi sifatlarini topamiz. Radrigo Dias sahiy, rahmdil, mehribon, ko’ngli ochiq, taqvodor, oilasini sevuvchi, jasur intiluvchan, mohir jangchi bo’ladi. U buyuk qahramon qirolning ishonchini qozonish uchun harakat qiladi va bundan tashqari Karrion yoshlarining xor zorlikdan azob chekishdan halos etish uchun kurashadi va ulkan baxtga, yerga ega bo’ladi. Uning barcha harakatlarining asossiy maqsadi shon – sharaf, or - nomus uchun kurash hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
