Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

толи й даги айрим вилоятларда ўш а даврда қ ол и б кетган
128

---

хоразм ли клар ни н г авлодлари ҳозиргача яш аб келмокда
ва хоразм н ом и уларда сак данган . Уларга м азку р ви-
лоятда С ури ядан қ оч и б келган хоразм ли клар ни н г шу
ном и даги учта қиш лоғи ҳози р ҳам мавжуд.
Ш аркда, Ўрта О си ёда илк п ай до бўлган айрим ф е о ­
дал м онархи яси н и нг ем ирилиш и, бу ердаги халкдарнинг
мўғул и сти лоси туф айли ф ож и ал и қора кунларни б о ­
ш идан кечириш и тарих такдири билан ҳукм қилинган
эди . Ж алоли ддин м усулм он давлатларнинг м адани яти -
ни ваҳш ий м аж усийлардан ҳим оя қилувчи би р қалқон
б ў л и б хизм ат қилган. А м м о X II—X III асрларда ю кса-
л и б келаётган Х оразм и м п ери яси га кирган ёк и қарам
бўлган м азкур мамлакатлар Ғ арб ва Ш арқн и н г м уста-
б и д м онархияларига х о с бўлган барча куч л и ва заи ф
том он л ар и н и ўзи да муж ассам лаш тирган.
Бу даврдаги воқ еаларн ин г зам и н и да ўрта аср Х оразм
иқти соди й қудратининг ю ксалиш ж араёни , и м п ери ян и н г
мўғул ғалабалари зарбаси ости да қулагунга қадарли ва
у н д а н к е й и н г и т а р и х и й р и в о ж и х о р а з м л и к л а р н и н г
нақадар зўр и ст еъ д о д , к уч-ғай рат ва и р одаси м устаҳ-
камлигидан далолат бер ади . Т ар и хи й -ар хеол оги к кураш -
лар ҳам бу ф икрни тасдикдайди. Тарихий обидаларни ўрга-
ниш орқали б и з б у ан ти қ ий ўлканинг илк ўрта асрлар
давридаги йирик м онархия ск ел ет и н и н г суяк лари н и гўё
п а й п а сл а б у ш л а га н д ек б ў л а м и з, ўш а давр даги барча
воқ еаларн ин г гувоҳи бўлган харобаларни тилга киритиб,
ў зи м и з ҳам ш уларн ин г ж он л и гувоҳидек сеза м и з. К енг