Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

к аш ф иётлар калтам инор м адан и яти н и ҳам тер р и тор и -
ал, ҳам хронологик жиҳатдан анча кенг таркдлганлигини
кўрсатади. Б и н о б а р и н , б у а ж о й и б м аданият усти да б а ­
таф си л тўхтаб ўтиш зарурдир.
К а л т а м и н о р л и к л а р я ш а г а н д а в р д а Х о р а з м н и н г
икушми и бти дои й ҳаёт кечирувчи киш илар учун қулай
бўлган. А м ударё ва С и рдарё э с а д а й д и б ж уда кўп кўл
ва ботқ оқ п ар, катта-кичик ўзанлар таш кил қилган эди .
Сувга с е р о б бўлган О қчадарё воҳаси н и С . П. Т олстов
«Урта О си ё В ен ец и я си » д е б атайди. Б алиқчилик ва о в ­
ч илик би л ан ти ри к ч и л и к қилган к алтам инорликлар
ўзл ар и н и н г о д д и й м акон лари н и ш у с о н -с а н о қ с и з кўл
ва б о т қ о қ бўй лари да тиклаган. Қ адим ги грек ёзувч и си
С тр абон н и н г б у ерда яш овчи қабилаларни «Ботқоқпик
ва орол массагетлари» д е б аташ и \а м б е ж и з эм ас. Кўлга
б о й бу ўлка Зардуш тни н г м уқаддас китоби А вестода
«Вурукарта д е н ги зи » , яъни «қ и р ғоқ си з ден ги з» ном и
би л ан маш ҳур. Ҳақиқатан \а м сўн гги н еол и т даври да
а \о л и с и зич Х оразм ўзар о ўзанлар би л ан боғланган
ж уда кўп таби и й су в ҳавзаларига эга б ў л и б , уни «Бую к
кўллар ўлкаси», д е б ҳам аташ м ум кин.
К алтам ин ор м аданияти икки даврга бўл и н ади . И лк
калтам инор м аданиятига Ж о н б о с -4 , К у н а к -1, К уги -
н а к -2 2 , 195, 198, Б о л а эш и м -9 каби и бти дои й м аконлар
к и р а д и . Бу м а к о н л а р д а т о п и л г а н с о п о л и д и ш л а р
маҳаллий с о ғ тупроқцан б и р о з й ир ик қум ва тую лган
ч и ған оқ аралаш м асидан ясалган. Ш акл ж иҳатдан улар
хи лм а-хи л б ў л и б , к ўпи н ча қорни чиққан кўзага, чуқур