Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

соҳи ли бўй лаб чузилган Ш оббозга етгач тон г шуъла-
лари қад кўтараётган С ултон У вайс чўққилари К и ­
зил кум ую млари билан чатиш иб кетганлиги; и к к и н чи -
д ан , и н со н н и н г кўп асрлик м еҳнат ф аолияти туфайли
яратилган кўркам боғу-роғлар, к ўш ку-биёбонлар, шаҳар
ва қиш лоқдардаги қадим ий ва зам он ави й би н ол ар ,
он да со н д а учрайдиган кўнгирали балан д д ев о р ҳовли
олдида теварагида балан д чўгирма ш аклида серсояли
гужум (сада) дарахти экилган ҳовузлар, ш аҳарликлар
чиқиб дам оладиган гўзал ёз-ёв он л ар ; уч и н ч и дан , б у ­
тун воҳага гўё қон том и рлари дек дарёдан бош ланган
сунъий каналлардан тарқаган катта-кичик ё б (ариқ)
ва солм алар, эк и н далаларига ҳаёт бағиш лаб турган
ари қ олди да ш и лдираб оқаётган сувлар, ариқларнинг
этакларида тўпланган баликдарга тўла кўл ва кўлча-
лар.
М аълумки Х оразм воҳаси Ўрта О си ён и н г э н г катта
дарёси А м ударё ҳавзасида ж ойлаш ган . Бу ҳавза жуда
ҳам кенг бўл и б, эллик м ин г квадрат килом етрга яқин
м ай дон н и иш ғол қ илиб келган. Уни ғарбда Устю рт
тепалиги, шаркда С ултон Увайс тоғи ҳамда Қ изилқ ум ,
ж анубда ва ж ан уби -ғар бда Қ орақум сахролари ўраб ол ­
ган.
Ҳ авзани н г ш и м оли й том он л ари да яқин даврларгача
Орол д ен ги зи тўлқинлари ури ли б турар э д и . А мударё
ҳавзаси бутун Е врооси ёда э н г катта ҳавза бўл и б, Волга
ҳавзасига нисбатан уч ярим ҳ и сса, қадим ги Н ил ҳавза-
сига нисбатан икки ҳи сса к ўпр оқ м ай дон н и эгаллаган.
Ўлка тупроғи унумли бўл и б, деҳқ он ч и л и к учун жуда
ҳам қулай. Бу ҳудуд икдим и эса Ў збек и стон н и н г бош қа
ерларига қараганда кеск и н конти нен тал икдим ҳ и с о б -