Ismailova Zukhra Karabayevna, Maxsudov Po’lat Maxsudovich, Ergashev Oybek Karimovich

Loyihalash
  –  muammodan  chiqib,  uning  taklif  etilayotgan  ijobiy  hayotiy 
yechimiga  qadar  bajariluvchi  barcha  amallarni  qat’iy  tartibda  izchil  joylashtirib 
chiqish  (“loyiha”  deyilganda,  murakkab  ishlanmalarni  yaratish  bo‘yicha 
tayyorlangan hujjatlar yig‘indisi tushuniladi). 
Konsepsiya
  –  lotincha  so‘z  bo‘lib  o‘zbek  tiliga  tarjima  qilinganda,  to‘plash, 
birlashtirish va shuningdek, tizim, ibora ma’nolarini anglatadi. 
Pedagogik  adabiyotlarda  V.G.Gulchevskaya,  V.T.Fomenko,  V.S.Kukushin, 
T.I.Shamova,  V.G.Bespalko,  G.K.Selevko,  Sh.A.Amonashvili,  M.V.Bulanova-
Toparkova,  A.V.Duxovneva,  G.V.Suchkov,  R.Shteyner,  T.M.Davыdenko  va 
boshqa  bir  qator  olimlar  tomonidan  e’tirof  etilgan  pedagogik  texnologiyalarni  bir 
necha    klassifaksiyasi  mavjud.  Pedagogika  fani  va  amaliyotidagi  barcha  ma’lum 
eng  maqbul  umumlashtirilgan  texnologiyalarni  G.K.Selevko  tizimlashtirgan  (9.1-
rasm).  
 

---

 
202 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
9.1-rasm. Pedagogik texnologiyalar klassifikatsisi (G.K.Selevko bo‘yicha). 
Quyida ushbu muallif tamonidan tuzilgan pedagogik texnologiya klassifatsiya 
guruhlari tashkil etuvchilari keltirilgan.  

 
qo‘llanish  darajasi  va  tavsifiga  ko‘ra: 
metatexnologiyalar, 
makrotexnologiyalar,  mezotexnologiyalar  (lokal,  modulli)  mikrotexnologiyalar 
(muayyan-shaxsli); 

 
falsafiy  asosiga  ko‘ra: 
ilmiy,  diniy,  ijtimoiy,  pragmatik  va  boshqa 
texnologiyalar. 
Pedagogik 
texnologiyalar 
klassifikatsisi 
(G.K.Selevko 
bo‘yicha) 
 
Qo‘llanilish 
darajasi va 
tavsifiga ko‘ra 
 
 
Ta’lim 
oluvchilarga 
yondashuviga 
ko‘ra 
 
Tashkiliy 
shakllariga 
ko‘ra 
 
 
Mazmuni va 
tuzilishi 
tavsifiga ko‘ra 
 
Ta’lim 
metodining 
ustivorligiga 
ko‘ra 
 
Falsafiy 
asosiga ko‘ra 
 
Psixik 
rivojlanishini 
yetakchi 
omiliga ko‘ra 
 
Bilish 
faoliyatini 
boshqarish 
turiga ko‘ra 
 
Ta’lim va 
tarbiya 
jarayonining 
ilmiy 
konsepsiyasig
a ko‘ra 
 
Shaxsiy 
yo‘naltirilganl
igiga ko‘ra 
Ta’lim 
oluvchilar 
toifasiga ko‘ra 
 
An’anaviy 
tizimni 
modernizatsiy
alash 
yo‘nalishiga 
ko‘ra 
 

---

 
203 

 
psixik rivojlanish yetakchi omiliga ko‘ra: 
biogen, sotsiogen, psixogen 
texnologiyalar. 

 
shaxsiy yo‘naltirilganligiga ko‘ra: 
ma’lumotli, operatsion, emotsional-
badiiy emotsional-ahloqiy, o‘z-o‘zini rivojlantirish, evristik texnologiyalar. 

 
mazmuni  va  tuzilishi  tavsifiga  ko‘ra: 
ta’limiy  va  tarbiyaviy,  diniy  va 
dunyoviy, umumta’lim va kasbiy yo‘nalganlik, gumanitar va texnokratik, kompleks, 
xususiy-predmetli texnologiyalar. 

 
ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil etish turiga ko‘ra:  
klassik an’anaviy, 
sinf-dars shaklidagi ma’ruzali o‘qitish; o‘quv adabiyotlari yordamida zamonaviy 
an’anaviy 
o‘qitish; axborot-texnik 
vositalari 
yordamidagi 
an’anaviy 
o‘qitish; “kichik guruhlarda ” o‘qitish; o‘qitishning “repititor” tizimi; masofaviy 
o‘qitish;  kompyuterda  o‘qitish;  muammolli  o‘qitish; dasturlashtirilgan  o‘qitish 
texnologiyalari. 

 
ta’lim  oluvchiga  yondashuvga  ko‘ra: 
avtoritar,  didaktotsentrik, 
shaxsga yo‘naltirilgan texnologiyalar. 

 
ta’lim  metodining  ustivorligiga  ko‘ra: 
dogmatik,  reproduktiv, 
tushuntirish-namoyish etuvchi, muammoli, rivojlantiruvchi texnologiyalar.
 

 
ta’lim  oluvchilar  toifasiga  ko‘ra: 
ommaviy,  an’anaviy  texnologiya, 
ilgarilanma  saviyadagi  texnologiya,  kompensiyalovchi  o‘qitish,  qiyin  va 
qobiliyatli talabalar bilan ishlovchi texnologiyalar. 

 
ta’lim  va  tarbiya  jarayoni  ilmiy  konsepsiyasiga  ko‘ra: 
assotsiativ-
reflektorli, 
faoliyatli, 
rivojlantiruvchi, 
interiorizatorli, 
bixevioristik, 
geshtalttexnologiya,  neyrolingvistik  dasturlashgan  texnologiya,  suggestiv, 
psixotahliliy, nasliy (genetik),sotsioenergetik texnologiyalar.
 

 
ijtimoiy-pedagogik 
faoliyatning 
asosiy 
turiga 
ko‘ra: ta’limiy
 
(didaktik),  tarbiyaviy  va  rivojlantiruvchi;
 
pedagogik  qo‘llab-quvvatlovchi 
(kuzatib 
boruvchi);
 
samarali 
ijtimoiylashuvga 
sharoit 
yaratishga 
yo‘nalgan;
 
boshqaruvchi (bashoratlovchi, monitoring) texnologiyalar.
 

 
an’anaviy  tizimni  modernizatsiyalash  yo‘nalishiga  ko‘ra: 
hamkorlik 
pedagogikasi,  ijtimoiy-shaxsiy, protsessual yo‘nalgan texnologiyalar. 

---

 
204