Исмаилов ж rtf

Taqiqlovchi belgilar 
– qanday harakatni chegaralaydi va qizil rangda bo’lib, 
aylana shaklida bo’ladi (cho’milishni, ochiq olovdan foydalanishni, transport yoki 
yo’lovchi harakatini, harakat tezligini taqiqlaydi). 
Ogohlantiruvchi belgilar – 
oldinda xavf borligi to’g’risida (portlash, o’t 
olish, elektr tokidan jarohatlanish, qandaydir buyumlarning tushib ketishini) xabar 
beradir va uchburchak shaklida bo’lib, sariq rangda bo’yaladi. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

67
Ruxsat beruvchi belgilar – 
ko’k rangli to’rtburchak shaklida bo’ladi va 
belgiga ko’rsatgan shakl asosida ma’lum bir ish jarayonini xavfsiz bajarish uchun 
ruxsat etiladi. 
Ko’rsatuvchi belgilar 
– ko’k rangli to’rtburchak shaklida bo’lib, asosan 
informasion xarakterga ega belgidir. Ko’rsatuvchi belgilar korxonadagi har xil 
obyektlarni joylashgan joyini ko’rsatadi. 
Masofadan turib kuzatish va boshqarish shu sharoitlarda olib boriladiki, 
operatorni ish doirasida xavfsizlik nuqtai nazardan yoki texnologik sabablarga ko’ra 
mumkinmasligi, shuningdek ishlab chiqarishni kompleks mexanizasiyalash va 
avtomatlashtirish sharoitida samarasizdir. Masofadan kuzatish maxsus datchilar, 
signalizatorlar, teeyeekranlar va nazorat o’lchov asboblari orqali olib boriladi.
Masofadan turib boshqarish esa elektr, pnevmatik, mexanik, gidravlik va 
boshqa uzatmalar orqali olib boriladi. Mikrojarayonlar avtomatik boshqarish 
tizimlari, elektron-xisoblash mashinalarida bajariladi. 
Ishlab chiqarishad texnologik jarayonlarni bajarishda, tashkil qilishda va 
loyihalashda GOST 12.3.502-75 va TS 46.0.141-83 quyidagilarni inobatga olish 
shart deb belgilaydi. 
•
Ishlarni xavfli va zararli ta’sir ko’rsatishi mumkin bo’lgan dastlabki 
materiallar, yarim maxsulotlar va chiqindi ishlab chiqarilishi bilan bevosita 
aloqasini yo’qotadi; 
•
Xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari mavjud joylarni kompleks 
avtomatlashtirish hamda mexanizasiyalash; 
•
Texnologik jarayonlarda nazorat va boshqarish tizimini o’rnatish maqsadga 
muvofiqdir. 
Ishlab chiqarish chiqindilarini o’z vaqtida zararsizlantirishda va chiqarib 
tashlash, xavfli va zararli ishlab chiqarish omillarini kishilar organizm iva atrof 
muhitga ta’sirini kamaytirishga olib keladi. Materiallarni, tayyor maxsulotni va 
ishlab chiqarish chiqindilarini saqlaganda, xavfli ishlab chiqarish omillarining sodir 
bo’lishidan himoyalanishi kerak. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

68
Uzluksiz ishlab chiqarish jarayonlarining xavfsizlirgini, uskunalarini to’g’ri 
joylashtirish va ish joylarini oqilona tashkil qilish bilangina ta’minlash mumkin. 
Ishlab chiqarishda ishlashga ruxsat etilgan shaxslarning jismoniy 
imkoniyatlarini va mehnat xususiyatlarini xisobga olish shart. Xizmat qiluvchi 
xodimlar bajarayotgan ishlariga muvofiq mehnat xavfsizligi bo’yicha kasbiy 
tayyorgarlikdan o’tgan bo’lishi lozim.