Islomda yo‘nalishlarning vujudga kelishi. Islomda Mo‘‘taziliylik, Qadariya, jabariya va mushabbihalar. Fiqhiy mazhablarning paydo bo‘lishi

Mavzu: ISLOMDAGI MAZHABLAR VA YO‘NALISHLAR
Reja

1. 
   Islomda yo‘nalishlarning vujudga kelishi.
   
2. 
   Islomda Mo‘‘taziliylik, Qadariya, jabariya va mushabbihalar.
   
3. 
   Fiqhiy mazhablarning paydo bo‘lishi.
   
4. 
   Imom Abu Hanifa va hanafiylik mazhabi.
   

Tayanch tushunchalar: mazhab, oqim, firqa, hanafiylik, shofeiylik, molikiylik, hanbaliylik, fiqh, fatvo, mujtahid, sunniylik.
Mavzu o‘quv maqsadi: Islomda oqim va yo‘nalishlarning paydo bo‘lishi, fiqhiy mazhablar: hanafiylik, molikiylik, shofeiylik va hanbaliylikning vujudga kelishi, islom ummatining birligiga raxna soluvchi qarashlardan mazhabsizlik haqida ma’lumot berish.


1. Islomda yo‘nalishlarning vujudga kelishi. 632 yilda Payg‘ambar (alayhis-salom) vafotidan so‘ng hokimiyat xalifalikka saylanganlar tomonidan boshqarildi. Birinchi Abu Bakr, ikkinchi Umar ibn Xattob saylandi, so‘ng Usmon ibn Affon va Ali ibn Abi Tolib xalifa bo‘ldi. Avvalgi ikki xalifa davrida xalifalikda ichki nizo va firqalanish bo‘lmadi. Usmon xalifaligi davrining so‘nggi yillarida ichki nizolar paydo bo‘lib, xalifaga qarshiliklar kuchaydi. Oxir-oqibat bir to‘da odamlar Hazrati Usmonning uyiga bostirib kiradilar va uni o‘ldiradilar. Uning o‘ldirilishi xalifalikda urushni keltirib chiqardi va Ali ibn Abi Tolib xalifaligi davrida bunday nizolar yanada kuchaydi. SHom voliysi Muoviya xalifaga qarshi chiqib tezroq xalifa Usmon qotillarini topib jazolash talabini qo‘yadi. Xalifa bu paytda avval ichki nizolarni tugatish bilan ishni boshlagan bo‘ladi. Bu ixtilof qurolli to‘qnashuvga olib keladi. Bu to‘qnashuv 657 yili Iroqning Siffin degan joyida bo‘lib o‘tgani uchun jangning nomi Siffin deb atalgan. SHunda davlat tuzumi masalasida Payg‘ambardan keyin xalifalik kimga o‘tishi kerak degan masalada uch toifaga bo‘linish yuz berdi.
Birinchi – xalifa Ali tarafdorlari bo‘lgan, xalifalik faqat payg‘ambar xonadonida meros sifatida o‘tishi kerak deb hisoblovchi guruh. Natijada ulardan shialik oqimi kelib chiqdi.