Islom tarixi va falsafasi



Download 455,82 Kb.
Pdf ko'rish
bet22/23
Sana22.06.2021
Hajmi455,82 Kb.
#73850
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   23
Bog'liq
ijtimoiy psixologiyada guruh va sinf psixologiyasi

Qisqacha xulosa 

 

Yukorida aytib utilgan metodologik va metodik uslublar milliy psixologiyani 

urganishda fakat asosiylari xolos,chunki millatning ku’ kirralik ‘sixik xolatini 

urganishda yana ko’plab usullardan foydalanish mumkin, bu narsa tadkikotning 

maksadlariga, tadkikotchining esa  uslubiy tayergarlik darajasiga boglik.  

Ayniksa, milliy steriotiplarni aniklashda millatning tilini barcha tilshunoslik 

uslublari bilan urganib chikish xam juda kimmatli mahlumotlar tu’lash imkonini 

beradi. CHunki til u yeki bu millat vakilining uzi millatga xos milliy 

kadriyatlarni, sterioti’larni uzlashtirishda asosiy vosita rolini uynaydi. SHuning 

uchun xam etno’sixolog uz tadkikotlarini tilshunos, etnograf, etnolog, sotsiolog, 

tarixchi xamkorligida utkazadi. 

 

 




 

 

31 



 

Xulosa 

Har qanday guruhni uning a`zolarining o’zaro birgalikdagi harakati jarayonida hosil 

bo’ladigan kommunikativ shahobcha sifatida talqin qilish mumkin. 

Guruhga  sociometrik  jihatdan  yondashilgan  tavdirda  hayrihohlik  va  yoqtirmaslik 

shaxslararo  munosabatlar  istamasida  tanlashning  asosiy  omili  bo’lishni,  munosabat 

bog’lashni,  ishlashni,  dam  olishni,  vaqtichog’lik  qilishni  hohlagani  uchun  tanlaydi. 

Lekin  hayrihohlikka  bir  kishi  boshqasini  alohida  ajratib  ko’rsatishiga,  guruhni  o’zi 

uchun eng muhim belgilar bo’yicha tabaqalashtirgan holda ko’pchilik orasidan tanlab 

olishga yagona asos sifatida qaramaslipgkerak. 

Kishining  o’z  guruhi  o’zini  qurshab  turgan  voqeilikda  mo’ljal  olish  manbai  sifatida 

munosabatda  bo’lishi  uning  eng  muhim  xususiyatlaridan  biridir.  Bu  tendenciya 

mehnat taqsimotining qonuniyatli oqibati hisoblanadi. Birgalikdagi faoliyatning har bir 

ishtirokchisi  ushbu  faoliyatning  ahamiyatiga  molik  shart-sharoitlariga,  maqsadlari  va 

vazifalariga,  umumiy  ishga  har  bir  kishining  va  uning  o’zi  qo’shgan  hissasiga 

beriladigan bahodan, o’z shaxsining umumiy fikrida aks etgan bahodan manfaatdordir. 

Bularning  hammasi  shaxslararo  munosabatlar  umumiy  ish  vositasida,  uning  jamoa 

oldiga  jamiyat  tomonidan  chiqqan  mazmuni  va  qadriyatlari  orqali  namoyon 

bo’ladigan jamoaga ko’proq hos bo’ladi. Individ guruh a`zolari bilan birgalikda o’zaro 

faol harakat  qila borgan va uning oldiga qo’yilgan konkret vazifalarni hal qila borgan 

holda o’zining qimmatli niyatlariga ega bo’ladi. 

Ularning  o’zlashtirilishi  shaxs  faoliyati  ustidan  guruh  tomonidan  real  amalga 

oshiriladigan yoki shaxs guruhga mansub deb hisoblaydigan o’ziga hos nazorat olib 

borishni taqozo etadi. 

Guruhning  qadriyatlariga,  uning  fikriga  qarab  mo’ljal  olishi  nuqtai  nazari  va  bahosi 

uning uchun juda ham muhim bo’lgan kishilar doirasini alohida ajratib olishga majbur 

qiladi. 


Bunday  odamlar  o’ziga  hos  prizma  bo’lib  xizmat  qiladiki,  shu  tufayli  o’zi  uchun 

ahamiyatga  molik  ob`ektlarni,  maqsadlarni,  vazifalarni  va  boshqa  odamlar 

faoliyatining  usullarini  ko’rishga  va  baholashga  -  social  percepciya  amallarini 

bajarishga intiladi. Bular uning uchun bamisoli o’zini ko’ra boshlaydigan 

ko’zguga aylanadi. Aftidan, bularning hammasi shaxslararo munosabatlarda 

afzal  ko’rish  va  tanlashning  sociometrik  tadqiqotda  uchramaydigan  muayyan 

principlarini taqozo etishi 

kerak. Har qanday guruh to’zilishiga ko’ra guruh a`zolari nufo’zi va statusining o’ziga 

hos  darajasini  aks  ettiradi.    Uning  yuqori    qismidan  referentometrik    va  sociometrik 



 

 

32 



tarzda tanlanadigan     shaxslar   o’rin   oladi, eng orqada esa noreferent va sociometrik 

jihatdan      surib      chiqarilgan      individlar          turishadi.            Mazkur    ierarhiya 

zinapoyasining        eng        yuqori        bosqichida        guruhning  peshqadami  (lideri) 

joylashadi. 

Peshqadam  -  bu  shunday  shaxsdirki,  guruhning  qolgan  barcha  a`zolari  uchun 

o’zlarining  manfaatlariga  dahldor  bo’lgan  hamda  butun  guruh  faoliyatining 

yo’nalishini  va  harakterini  belgilab  beradigan  eng  mas`uliyatli  echimlarni  qabul 

qilishga  haqli  deb  hisoblaydilar.  Shunday  qilib,  peshqadam  guruhning  eng  muhim 

muammolariga  qiyosan  undagi  eng  ko’prok  darajadagi  referentlik  egasi  bo’lgan 

shaxsdir.  Peshqadam  sociometrik  «yo’lduz»  bo’lishi  ham  va,  aksincha,  bunday 

bo’lmasligi  ham  mumkin  u  tevarak-atrofdagilarning  shaxsiy  hayrihohligiga  sazovor 

bo’lmasligi  ham  mumkin,  lekin  agar  u  peshqadam  bo’lsa,  u  holda  uning  tevarak-

atrofdagilar  uchun  referentliligi  shubhasizdir.  Peshqadam  rasman  guruhning  rahbari 

bo’lishi  ham  va,  aksincha bo’lmasligi ham  mumkin.  Peshqadam  bilan  rahbarlikning 

yagona bitta shaxsga to’g’ri kelishi maqbul hodisa hisoblanadi. Bordi-yu, agar bunday 

muvofiqlik bo’lmasa,  u holda guruh faoliyatining samaradorligi  rasmiy  rahbar bilan 

norasmiy  peshqadam  yoki  peshqadamlar  o’rtasidagi  munosabatlar  qay  tarzda  yuz 

berishiga bog’liq   bo’ladi. 

O’spirinlik yoshida o’quvchilarning shaxslararo munosabatlar sistemasi doirasida bir-

birlariga nisbatan talablari va orzu-umidlari ayniqsa keskin tusga kiradi. Ana shunday 

hollarda  yuqori  sinf  o’quvchilari  jamoasidagi  peshqadam  ko’pincha  namuna,  sinfda 

yuqori  darajadagi  referent  shaxs  bo’lib  hisoblanadi,  boshqa  barcha  o’quvchilar 

o’zlarining  va  boshqalarning  hatti-harakatlarini  shularga  qarab  baholashadi.  Ba`zan 

pedagoglar  va  ota-onalar  a`lochi  o’quvchilar  sinf  jamoasi  mavqeini  egallaydilar,  

degan  yanglish  fikrga  tayangan  holda  ish  tutadilar.  Agar  quyi  sinflarda  a`lochi 

o’quvchi  bilan  jamoaning  peshqadami  maqomlari  o’rtasida  bevosita  bog’lanish 

sezilmaydi.  Yahshi  o’qishning  o’zi  tahsinga  loyiq  narsa,  lekin  a`lochi  o’quvchi  o’z 

sinfdoshlari  orasida  peshqadamlik  mavqeiga  faol  ko’maklashgan  taqdirdagina  ega 

bo’lishi mumkin. Bu ayniqsa   darsda muntazam jamoa tarzdagi o’quv ishini tashkil 

etish jarayonida bo’ladi. 

 

 

 



 

 

 




 

 

33 



 


Download 455,82 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   23




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish