Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika univyersiteti

Tashqi muhit omillari va guruhlari. Ma’lumki, mikroorganizmlariing hayot faoliyati tashqi muhit bilan chambarchars bog‘liq. Tashqi muhit omillari turli-tuman bo‘lib, ularni uch guruhga ajratish mumkin:
1. Fizikaviy omillar: harorat, namlik, yorug‘lik, havo va hokazo.
2. Kimyoviy omillar: muhitning pH, oksidlanish-qaytarilish sharoiti, turli kimyoviy moddalar.
3. Biologikomillar: mikroorganizmlarorasidagiantogonizm, simbioz, metabioz, antibiotiklar, vitaminlar, faglarvaboshqaomillar.
Mikroorganizmlarga haroratning ta’siri. Mikroorganizmlar yuksak o‘simliklarga qaraganda haroratga ancha chidamli. Mikroorganizmlarniig rivojlanishida haroratning minimum, optimum va maksimumdai iborat uchta nuqtasi bo‘lishi mumkin. Optimum nuqtasi eng qulay bo‘lib, bunday haroratda mikroorganizmlar tez ko‘payadi va yaxshi rivojlanadi, minimum va maksimum nuqtalarida esa ularni ko‘payishi chegaralanadi. Haroratga bo‘lgan munosabatiga ko‘ra, mikroorganizmlarni quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin:
1.Psixrofillar (psixros-sovuq), bu guruhga mansub bakteriyalar evolyusion taraqqiyotda past haroratda yashashga moslashgan. Bu guruh uchun haroratning optimum nuqtasi 20-25 ⁰C, minimumi esa 0⁰C dan ham past bo‘lishi mumkin. Psixrofil bakteriyalar uncha keng tarqalmagan. Ular Shimoliy dengiz suvlari va tuproqlarida uchraydi.
2. Mezofillar (mezos-o‘rtacha). Bu guruhga ko‘pchilik mikroorganizmlar misol bo‘la oladi. Bular uchun haroratning optimum nuqtasi 25-35°C bo‘lsa, maksimum nuqtasi 45-50°C, minimum nuqtasi esa 10°C. Mezofil bakteriyalar tuproqda, suvda va boshqa oziq-ovqat mahsulotlari yuzasida uchraydi.
3. Termofillar (termos-issiq). Bu guruhga mansub bakteriyalarga aktinomisetlar, ba’zi bir ko‘k-yashil suvo‘tlari misol bo‘ladi. Termofill bakteriyalar yuqori haroratda rivojlanadi. Bu bakteriyalarni A. L. Imshenskiy tubandagicha guruhlarga bo‘ladi:
a) stenotermin termofillar bular uchun haroratning maksimum nuqtasi 75-80°C, optimumi 50-65°C, 28-30°C da esa ular ko‘paya olmaydi. Bu guruh tabiatda kam tarqalgan;