Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti texnik xizmat ko

 
Nazorat uchun savollar 
1.
Harakat xavfsizligiga transmissiya agregatlaridan qaysi nosozligi 
ko„proq ta‟sir etadi?
2.
Soz kardan uzatmaning burchak lyufti necha gradusdan oshmasligi 
kerak?
3.
Avtomobil harakatidagi kuchli tebranish qaysi agregatning nosozligini 
ko„rsatadi?
4.
Orqa ko„prik karteriga toza transmission moy quyishdan oldin qanday 
suyuqlik bilan yuvish kerak?
5.
Yarim o„qning erkin yo„li (lyufti) necha mm dan oshmasligi kerak?
6.
Orqa ko„prik karteridagi transmission moy necha km yo„l bosilgandan 
so„ng almashtiriladi? (TICO avtomobilining TXK rejasiga binoan).
7.
Asosiy uzatma yetakchi shesternya podshipnigining tarangligi qanday 
asbob bilan o„lchanadi?
8.
Avtomobil harakatining boshlanishida hosil bo„lgan taqillashga 
quyidagilarning qaysi biri sabab bo„ladi?
9.
Avtomobil yarim o„qining bo„ylama lyufti qaysi o„lchov asbobi 
yordamida aniqlanadi?
10.
Yarim o„q zichlagichlarining yeyilganligi qanday aniqlanadi?

---

37 
8-laboratoriya ishi 
 
Rul boshqarmasiga tashxis qo‘yish, TXK, nosozlikni bartaraf etish 
va rostlash texnologiyasini o‘rganish 
 
Ishdan maqsad.
O„quvchilar nazariy bilimlarini mustahkamlash, 
chuqurlashtirish, rul boshqarmasiga tashxis qo„yish, TXK nosozliklarini 
aniqlash va bartaraf etish ko„nikmalarini shakllantirish. 
 
Ishni bajarishga yo‘riqlar
. Rul boshqarmasiga diagnoz qo„yish. 
Rul boshqarmasida quyidagi nosozliklar uchraydi:
-
rul chambaragidagi lyuft;
-
rul chambaragini aylantirish uchun qo„yiladigan me‟yoridan ortiq kuch;
-
detallarning bir-biriga nisbatan siljishlari.
Yengil avtomobil rul chambaragidagi lyuft 10 gradusdan ortmasligi 
kerak. Rul chambaragiga qo„yiladigan kuch esa 7-12N oralig„ida bo„lishi 
kerak.
Rul boshqarmasiga diagnoz qo„yishda rul chambaragidagi lyuft va rul 
chambaragiga qo„yiladigan kuch aniqlanadi, rul yuritmasining 
tortqilaridagi sharnirli bo„g„inlari holati va mahkamlanganligi tekshiriladi. 
Lyuftni aniqlash uchun dinamometr – lyuft o„lchagichi (8.1-rasm) rul 
chambaragiga o„rnatiladi. Rul chambaragini burchakli siljishini 10 N kuch 
ostida aniqlanadi. Bunday qilinganida detallarning ezilish xususiyatlaridan 
hosil bo„ladigan noaniqliklarning oldi olinadi. 
Lyuftdan tashqari, sharnirli bo„g„inlarning chervyak podshipnik-
laridagi tirqishlar tekshiriladi. 
Rul mexanizmidagi tirqishni aniqlash uchun, rul tortqisini yechib 
qo„yib, soshka valini bo„ylama siljitib aniqlanadi. Mexanizmlardagi 
ishqalanish kuchlarini dinamometr-lyuft o„lchagichga qo„yilgan kuch 
bo„yicha aniqlanadi. Rul boshqarmasida gidrokuchaytirgichlari bo„lgan 
avtomobillarning rul chambaragidagi lyufti dvigatel ishlab turganida 
tekshiriladi.
Gidravlik kuchaytirgichli rul boshqarmasining soz ishlashi: moy 
idishidagi moyning sathi va dvigatel ishlab turganida hosil qiladigan moy 
bosimiga bog„liq bo„ladi. Rul kolonkasini mahkamlanganligini tekshirish 
uchun birikishdagi detallar siljitib ko„rilib va gaykalarni tortib chiqish 
orqali tekshiriladi.
Rul boshqarmasini rostlashda tortqilar sharnirlari va mexanizmning 
ilashish detallari tirqishlari yo„qotiladi.