Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti stansiya va podstansiyalarning elektr jihozlari

7.2.3 Elektr qurilmalarning hisobiy sxemalari

Elektr qurilmaning hisobiy sxemasi sifatida, qisqa tutashuv tokiga ta’sir etuvchi va shuning uchun hisoblashlarda hisobga olinishi lozim bo‘lgan elektr uskunaning barcha elementlar va ularning parametrlari ko‘rsatilgan bir chiziqli soddalashtirilgan sxemasi tushuniladi.

Hisobiy sxemada barcha elementlarning (tizim, generator, transformator, havo elektr uzatish yo‘li, reaktor) nominal parametrlar ko‘rsatiladi (kuchlanish, quvvat, qarshilik va h.z.).
Elektr qurilmaning nominal parametrlari katalog ma’lumotlardan olinadi.
Elektr qurilmaning hisobiy sxemasining yig‘ma shinalarida o‘rtacha kuchlanishlari ko‘rsatilishi lozim. O‘rtacha kuchlanishlar qatori quyidagicha:770; 515; 340; 230; 154; 115; 37; 24; 20; 18; 15,75; 13,8; 10,5; 6,3; 3,15.
Har bir pog‘ona uchun o‘rtacha kuchlanishni qabul qilinadi. Bundan tashqari hisobiy sxemada manbaning o‘ta o‘tkinchi elektr yurituvchi kuchining faza qiymatlari ( ) ko‘rsatilish lozim. Bunda shartli ravishda qisqa tutashuvdan oldin barcha sinxron mashinalar nominal quvvat koeffitsiyenti va nominal kuchlanishda to‘liq nominal yuklamada ishlashayotgandi deb qabul qilinadi. Bundan tashqari ularning barchasi AQU va qo‘zg‘atishni forsirovkalash bilan jihozlangan.
24-jadvalda manbalarning o‘ta o‘tkinchi elektr yurituvchi kuchining o‘rtacha qiymatlari berilgan bo‘lib, ushbu qiymatlarni qisqa tutashuvlarni hisoblashda ishlatish mumkin.

24-jadval

Nominal sharoitlarda o‘ta o‘tkinchi elektr yurituvchi kuchining o‘rtacha qiymatlari.

Manba	, n.b.
Turbogenerator quvvati, MVt:
100 MVt gacha	1,08
100-1000 MVt	1,13
Gidrogenerator tinchlantiruvchi chulg’am bilan	1,13
Gidrogenerator tinchlantiruvchi chulg’amsiz	1,18
Sinxron kompensator	1,2
Sinxron motor	1,1
Asinxron motor	0,9
Energetika tizimi	1,0

Qisqa tutashuv yaqinidagi katta quvvatli yuklamalar o‘zinig parametrlari bilan ; umumlashgan manbaa sifatida qaraladi.

Hisobiy sxemada qisqa tutashuv toklarini hisoblash uchun nuqtalar belgilanib olinadi. Ushbu nuqtalar yig‘ma shinalardagi tutashmalarida (liniya, transformator) elektr apparatlari va tok o‘tkazuvchilarni tanlash kerak bo‘lgan zanjirlarda belgilanadi.