Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti "olmaliq filiali"

Ortoklaz 

Ortoklaz (yun. orthos — to

ʻgʻri va klasis — sinish, ajralish) — ishqorli dala 

shpatlari guruhiga mansub jins hosil qiluvchi mineral. K[AlSi3O8]. Tarkibida 

K2O-16,9%, A12O3-18,4%, SiO2 -64,7%, qattiqligi 6,5, zichligi 2500 –

2600 kg/m3. Tabiatda kam uchraydi. O. ko

ʻpincha albit-anortit minerallari bilan 

qattiq qorishmalar hosil qiladi. Monoklin sistemada kristallanadi. Kristallari 

prizmatik shaklda. Maydalanganda 90° burchakli bo

ʻlakchalarga boʻlinadi (nomi 

shundan). Mikroklindan to

ʻgʻri sinishi bilan farq qiladi. Har xil rangda (och pushti, 

och kulrang , qiz-g

ʻish, qoʻngʻir-sariq yoki oqish, baʼ-zan qizil) boʻladi. Baʼzi 

gidrotermal o

ʻzgargan zonalarda O.ning shishasimon shaffof turlari (adulyar) 

uchraydi. Effuziv jinslardauchraydigan O.ning shaffof turi sinidin deyiladi. O.ning 

shaffof va yarim shaffof turlari irizatsiya (qirra yoki yuzalarining tovlanishi) 

xossasiga ega bo

ʻlib, kristallari moviy nur sochadi va oytosh deb ataladi. O.ning bu 

turlari zargarlikda foydalaniladi, boshqalari keramika va shisha sanoatida xom 

ashyo sifatida ishlatiladi.

[1]