Ислом каримов номидаги тошкент давлат техника университети

Статик характеристика деганда ўлчаш воситаларининг статик иш режимидаги параметрлари тушунилади, ёки бошқача қилиб айтганда кириш катталиги ўлчаш олиб борилган вақт давомида ўзгармайди.
Динамик характеристика деганда эса, ўлчаш воситасининг динамик режимидаги хусусиятларини акс эттирувчи параметрлари тушунилади ёки бошқача айтганда ўлчаш воситасининг кириш катталиги ўлчаш жараёнида ўзгаради.

2.Ўлчаш воситаларининг асосий статик характеристикалари.

Асосий статик характеристикаларга ўзгартириш функцияси, сезгирлик, сезгирлик остонаси киради.
Ўзгартириш функцияси – бу ўлчаш воситасининг киришидаги (Х) ва чиқишидаги (У) катталиклари қийматларининг ўзаро функционал боғлиқлигидир.
Ўзгартириш функцияси аналитик ифода бўйича [У=f(X) ўзгартириш тенгламаси], график тарзда ва жадвал кўринишида берилиши мумкин.
Ўзгартириш функцияси кўпинча ўлчаш воситасининг градуировкали характеристикаси дейилади.
Ўлчаш воситаси учун (ёки ўлчаш воситасининг конкрет тури учун) кўрсатилган ўзгартириш функциясини ўлчаш воситасининг номинал ўзгартиш функцияси У=f_­H(X) дейилади.
Идеал ҳолда ўлчаш ўзгарткичлари ва ўлчаш асбобларининг номинал ўзгартиш функцияси чизиқли боғлиқликда - У=к_­H(X) бўлади. Бундай асбоблар бир текис шкалали бўлиб, уларда икки қўшни белгилари орасидаги оралиқ бутун шкала бўйича бир хил, яъни пропорционал боғлиқ бўлади. Асбобларда ўзгартириш функциясининг чизиқли бўлиши қайдномаларни олишни осонлаштиради, субъектив хатоликларни эса камайтиради.
Сезгирлик – умуман сезгирлик – бу ўлчаш воситасининг ташқи сигналга нисбатан таъсирчанлиги, сезувчанлигидир. Умумий ҳолда сезгирлик ўлчаш воситасининг чиқиш сигнали ўзгаришини шу ўзгаришнинг сабабчиси – кириш сигнали ўзгаришига нисбатидан аниқланади:
; (2)
Сезгирликнинг ўлчамлиги кириш ва чиқишдаги катталикларнинг ўлчамликларидан аниқланади.
Ўлчаш воситаларининг сезгирлигини тескари қиймати , уларнинг доимийлиги дейилади ва у ўлчаш ўзгарткичлари ва асбобларининг асосий характеристикаларидан бири бўлиб ҳисобланади.
Кўрсатувчи стрелкали асбобларининг саноқ қурилмаси (кўрсаткичи) шкала ва кўрсаткичдан тузилган. Шкаладаги сонли қийматлар кўрсатилган белгилар шкаланинг сонли белгилари дейилади. Шкаланинг икки қўшни белгилари орасидаги оралиқ шкаланинг бўлинмаси дейилади. Шкаланинг икки қўшни белгиси мос келган катталик қийматлари айирмаси шкала бўлинмасининг қиймати дейилади.