Islom dini musulmon mamlakatlari san`atida o`z izini qoldirdi

Qur`on<sup></sup>. Arab tili grammatikasi va adabiyotining rivojlanishida musulmonlarning muqaddas kitobi Qur`oni Karimning o`rni beqiyosdir. Qur`on ilmlari rivojlanishi jarayonida aniq grammatik qoidalarga nisbatan paydo bo`lgan ehtiyoj bu sohaning taraqqiy etishiga turtki bo`ldi. Faqat arab tilida emas, balki islom tarqalgan mamlakatlar xalqlarining tillarida yaratilgan asarlarda ham Qur`ondan olingan iqtibos, ibora, hikoyat, zarbulmasallarni uchratish mumkin. Qur`on musulmon xalqlar hayoti, tarixi, ilmi, adabiyoti, turmush tarzi, qonun-qoidalari, urf-odatlari va dunyoqarashlarida o`zining salmoqli ta`siriga ega³⁸.

Qur`on yagona arab tilini shakllanishini jadallashtirdi va ko`plab mamlakatlarga yoyilishida muhim o`rin egalladi. Qur`on va hadislar arab tiliga ham diniy, ham huquqiy atamalarni olib kirdi. Chunki Qur`on faqatgina musulmonlarning muqaddas kitobi bo`lib qolmay, barcha qonunlar qomusi, musulmon huquqshunosligi (fiqh)ning asosi edi.

Arab-musulmon adabiyoti arab yozma adabiyotining ilk yodgorligi bo`lgan Qur`oni Karimdan boshlangan. Qur`oni Karimning ta`siri keyinchalik butun arab adabiyotida sezilib turadi, chunki Qur`on arab tilini og`zaki ijodiyot tilidan yozma adabiyot tiliga aylantirishga oid ilk tajriba hamdir. Qur`oni Karim tili arab adabiy tili poydevoriga aylandi (“al-lug`at al-fus`ha”) <sup>39</sup>. Zero, arab tili bu Qur`on tilidir, Qur`on tili arab tilidir (“al-lug`at al-arabiyya hiya lug`at al-Qur`an”).