Islamic financial instrument- “sukuk” are of interest to many participants in the international financial markets

Journal of International Finance and Accounting. Issue 1. February 2021. ISSN: 2181-1016 
7 
2-jadval 
Sukuk islom qimmatli qog
‘
ozini emissiya qilgan davlatlar [9]
2-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, sukuk qimatli qog’ozlari 
emissiyasi va joylashtirilishi bo‘yicha yetakchilikni Malayziya davlati egallaydi. 
2004-yilda Germaniya sukuk islom instrumentini emissiya qildi va bu musulmon 
bo‘lmagan mamlakatda chiqarilgan birinchi suveren sukuk bo‘ldi [10]. Bugungi 
kunda Afrika kabi mintaqalar ham o‘zlarining bozor ulushini bosqichma-bosqich 
oshirib bormoqda. 
№ 
Davlatlar 
Emissiyalar soni 
2001-2019 yillar 
2019-yil 
1. 
Malayziya
7090 
735 
2. 
Turkiya
585 
213 
3. 
Indoneziya
490 
84 
4. 
Bahrain 
437 
22 
5. 
Gambiya
429 
108 
6. 
Saudiya Arabiston 
217 
48 
7. 
Bruney Durussalam 
173 
12 
8. 
BAA 
140 
16 
9. 
Pokiston 
98 
9 
10. 
Qatar 
53 
13 
11. 
Sudan 
36 
- 
12. 
Quvayt
20 
2 
13. 
Singapur 
16 
- 
14. 
Oman 
13 
3 
15. 
Buyuk Britaniya 
10 
- 
16. 
Bangladesh 
6 
2 
17. 
Gong Kong 
5 
- 
18. 
Nigeriya 
5 
- 
19. 
AQSH 
5 
- 
20. 
Iordaniya
4 
- 
21. 
Yaponiya
3 
- 
22. 
Germaniya
3 
- 
23. 
Lyuksemburg
3 
- 
24. 
Maldiv orollari 
2 
- 
25. 
Shri Lanka 
2 
- 
26. 
Yaman 
2 
- 
27. 
Kot-d'Ivuar 
2 
- 
28. 
Senegal 
2 
- 
29. 
Xitoy 
1 
- 
31. 
Marokko 
1 
- 
32. 
Mali 
1 
- 
33. 
Janubiy Afrika 
1 
- 
34. 
Togo 
1 
- 
35. 
Fransiya 
1 
- 
36. 
Qozog‘iston 
1 
- 
 
Jami:
9858 
1267 

---

Journal of International Finance and Accounting. Issue 1. February 2021. ISSN: 2181-1016 
8 
MDH davlatlari orasida birinchi bo‘lib, Qozog‘iston islom moliyaviy 
instrumentlariga qiziqish bildirdi va 2012-yilda qiymati 77 million AQSH dollar 
bo‘lgan sukuk-“murabaha” instrumentini emissiya qildi va muvaffaqiyotli 
joylashtirdi [11].
Bugungi kunda O‘zbekiston ham sukuklar bozoriga kirishga tayyorgarlik 
ko‘rmoqda. Mamlakatimiz asosan sukuk qimmatli qog‘ozining “yashil” 
obligatsiyalar deb nomlangan turiga qiziqish bildirmoqda.
Yashil obligatsiyalar 
bozori 2007-yilda paydo bo‘lganidan beri, butun dunyoda tez sur’atlarda o‘sib 
bormoqda[12]. “Yashil” obligatsiyalar-ekologik barqaror loyihalarni, energiya va 
resusrlarni tejashga qaratilgan loyihalarni moliyalashtirishga yo‘naltiriladi.
Xulosa va takliflar
Koronavirus pandemiyasining jahon iqtisodiyotiga ta’siriga qaramay, 
2020-yilning yakunida sukuk qimmatli qog‘ozlarining joylashtirilishi 2019-yildagi 
hajmga yaqin bo‘lishi kutilmoqda. 2020- yilning to‘qqiz oyida sukukning emissiyasi 
130.5 mlrd AQSH dollarni tashkil etdi. Bu esa o‘z navbatida bu bozorga bo‘lgan 
talabni ko‘rsatadi. Kapitalga bo‘lgan ehtiyojni qoplashda sukuk islomiy 
instrumentlari ko‘pgina davlatlarda qiziqish uyg‘otmoqda va u keng yoyilmoqda. 
So‘nggi yillarda O‘zbekiston ham bu bozorga kirishga intilar ekan, Qozog‘iston 
ikkinchi sukuk emissiyasiga tayyorgarlik ko‘rmoqda.
Sukuk- real iqtisodiyotni moliyalashtirish manbai sifatida, iqtisodiyotimiz 
uchun innovatsion moliyaviy instrument hisoblanadi. Sukuk emissiyasi bir qator 
tayyorgarlik bosqichlarini talab qiladi. Shunday ekan, O‘zbekiston bu bozorga kirish 
uchun huquqiy asoslar ishlab chiqishi birinchi galdagi masalalardan biridir.
Sukuk- islomiy moliyaviy instrument bo‘lishiga qaramay, nafaqat islomiy 
mamlakatlarga balki dunyoning turli davlatlariga keng yoyilgan. O‘zbekiston sukuk 
emissiyasini amalga oshirish uchun kerakli infratuzilmani shakllantirishi zarur. Bu 
o‘z navbatida iqtisodiyotga yana bir imkoniyat eshigini oshadi.
Albatta, moliyaviy instrumentlarning xilma-xilligi bozor raqobatbardoshligi va 
investorlar uchun tanlovning kengayishiga xizmat qiladi.