Islamdag’ı mazhablaр Иslamdag’ı бағдарлар Sunniylik ha’m shialıq

Шафийлик. Бул маз8абты4 тийкарын салы7шы Мухаммед ибн Идрис ибн ал-Аббас ибн Усман ибн Шафий (767-820) болып табылады.
Шафийлерди4 диний-8у3ы3ый т1лийматы к5бирек маликийлерге жа3ын турады. Шафийликте 3ыяс 81м райди (№уран 81м суннада болма2ан м1селелер бойынша 5з а3ылына с6йенип 86ким шы2ары7) шеклеп 3олланы7 к5зге тасланады. Олар №уран 81м сунна2а бирден-бир дерек сыпатында 3арап, сунна №уранды тек толы3тырады, оны4 5зи 86ким шы2ары7 ушын тийкар бола алмайды, деп есаплайды.
Шафийликте мадиналы р17иятшылар айт3ан 81дис ямаса оларды4 ижмоларына с6йенип ис туты7 6стин есапланады.
Маликийлик. Бул маз8аб3а тийкар салы7шы Малик ибн Анас ал-Ас3абий (713-795) болып есапланады. Маликий маз8абы 81зирги 7а3ытта тийкарынан к5плеген м1млекетлерде жетекши болып келмекте. Маликйлик т1репдарлары д1слепки ислам д17иринде 31липлескен фикх нормаларын т1н алады. Фикхты4 тийкар2ы дереги сыпатында №уран 81м сунна2а с6йенеди. Тек Мадина 3аласыны4 алымлары бир а7ыздан ма3улла2ан 3а2ыйдаларды ижмо деп есаплайды. Мусылманларды4 улы7ма м1плерине жу7ап берету2ын шариат 86кимлерине тос3ынлы3 3ыла алмайды.
Ханбалийлик. Бул маз8аб3а тийкар салы7шы Ахмад ибн Ханбал (780-855) есапланады. *1зирги 7а3ытта ханбалийлик тек Саудия Арабстанында р1смий т1н алын2ан болып, бас3а м1млекетлерде оны4 т1репдарлары кем ушырайды.
Бул маз8аб к5бирек 81дислерге с6йени7и менен бас3алардан ажыралып турады. Онда 81дислер мазмунына жо3ары орын бериледи 81м олар2а «№андай» деп сора7 бериместен, ту7рыдан ту7ры исени7 81м 1мел 3ылы7 з1р6р деп есапланады.
Исмайлий маз8абы. Шиа а2ымында2ы Исмайлий маз8абы ВИИИ 1сир ортасында ж6зеге келип Х-ХИ 1сирлерде Жа3ын 81м орта Шар3та ке4 тар3ал2ан.
Исмайлий маз8абыны4 ж6зеге кели7ини4 тийкар2ы себеби араб халифалы2ында2ы синфий 3арсылы3лары 81м феодал топарлар арасында г6рес 81м халы3 3оз2ала4ларыны4 к6шейи7и болып табылады. ИХ 1сирге келип исмайлий а2ымы 21резсиз маз8аб сыпатында ж6зеге келди. Оларды4 т1лийматын д1слеп екиге: за8ирий(ашы3) 81м батиний (махфий, 3упыя) т1лийматлар2а б5линди.
Исмайлий т1лийматы бойынша камалат3а ерискен инсан 5зинде «!лемлик а3ыл»ды 5злестирген болып, 3удай т1лийматын инсанлар2а жеткерип береди, ж1рдемшиси пай2амбар т1лийматын т6синдирип береди.
Орта 1сир да7амында исмайлийлар арасында низарий мусталий друз 81м 3ирмитийлар ажыралып шы33ан.
№араматий маз8абы. №араматийлар Шиа маз8абында2ы исмайлийларды4 тийкар2ы дерегинен бири болып, ИХ 1сир а3ырында Иракта ж6зеге келген, Суръъъььыйа 81м Йаманда тар3ал2ан. Олар тийкарынан дийханлар к5шпели бадавийлер 81м 5нерментлерден 3урал2ан.
Олар Ислам нызам-3а2ыйдаларына бойсынба2ан, оларда мешит болма2ан, мусылманлар зияратханасы №ара тас (Кааба)-3а зияратты, о2ан сыйыны7ды бидат, бутпарасшылы3 деп есапла2ан. 889 жылы Бахрайнды басып алып, ал –Ахсо (шар3ий Арабстан)да 5з м1млекетлерин д6зген. Оларды4 рахномасы Хамдам ибн ал-Ашасты4 улы Абу Тахир Сулайман (914-943) д17иринде №араматийлар 930 жылы *аж 7а3тында М1ккеге бастырып кирип, ш181рди талан-тараж еткен, бир неше мы4 8ажыларды 81м М1кке хал3ын 5лтирген, 3уллы33а ал2ан. Каабаны 7айран 3ылып, №ара тасты екиге б5лип Бахрайн2а алып кеткен, тек 20 жылдан кейин 6лкен т5лем орнына ол М1ккеге 3айтарып берилген.