Ishqqa oid qirq qoida

Aloviddin 

1248 yil, aprel, Konьya. 

Shams halok bo'lgandan uch hafta keyingina 

men o’zimda jasorat topib otam bilan 

gaplashgani bordim. Yolg’iz o'zi 

kutubxonasida haykaldek qimirlamay qotib 

o’tirardi. Faqat yuzida soyalar harakatlanardi. 

Ota, siz bilan gaplashishimga izn berasizmi? 

U xuddi xayolot ummonidan suzib 

chiqayotganday, ohista ko'zlarini yuqori 

ko'tardi, lekin hech nima demadi. 

- Ota, siz meni Shamsni qatl etishda 

qatnashgan, deb o'ylayotganingizni bilaman, 

lekin ijozatingiz bilan sizni ishontirib... 

Otam birdan gapimni bo'lib, barmog'ini baland 

ko'tardi. 

- O'g'lim, sen bilan meni bog'laydigan so'zlar 

---

endi quruq ma'nosiz bo'lib qoldi. Men seni 

eshitishni istamayman, mening ham senga 

aytar so'zim yo'q, - dedi u. 

- Iltimos, unday demang. Tushuntirishimga izn 

bering, - iltijo qildim men titroq ovozda. - 

Xudo haqi, men bunday qilmadim. Men bu 

ishni qilgan odamlarni bilaman, lekin men 

qilmaganman. 

- O'g'lim, - yana gapimni bo'ldi otam, 

ovozidagi qayg'u o'rnini sovuq xotirjamlik 

olgan edi, go'yo u dahshatli haqiqatni 

biladiganday edi. - Sen men qilmadim, 

deyapsan, lekin yenging hoshiyasidagi qon 

qayoqdan paydo bo'ldi? 

Titrab ketdim va beixtiyor kiyimimga qaradim. 

Nahotki rost bo'lsa? Nahotki qon tekkan bo'lsa? 

Men hoshiyaga, keyin ikkala yengimga, 

qo'llarim va tirnoqlarimga qaradim. Hech 

qanday qon yo'q edi. Boshimni ko'tarib 

otamning ko'zlariga ko'zim tushgach, bildimki, 

bu qopqon edi. Otam meni ustalik bilan qo'lga 

tushirdi. 

---

Ehtiyotsizlik qilib, hoshiyaga qarab o'zimni 

fosh qilib qo'ydim. 

- To'g'ri, o’sha kuni men qovoqxonaga 

borganman. Shamsning har kuni kechqurun 

muroqaba qilish odati borligini qotilga men 

aytganman. Keyin men Shams qotil bilan 

yomg'irda suhbatlashayotganda devordan oshib 

o'tganlar bilan birga edim. Men ularga 

devorning qaysi joyidan o'tish qulayligini 

ko'rsatdim. Hammamiz qotilga ishonish 

mumkin emas degan qarorga keldik. Bor gap 

shu. Lekin uni o'ldirishda men qatnashmadim. 

Shamsga birinchi bo'lib Beybars hujum qildi, 

keyin unga Irshod qo'shildi, keyin qolganlar 

ham qo'shilishdi. Ular hech nima qila olmay, 

vahimaga tushganlaridan keyin Shoqol Bosh 

ishni nihoyasiga etkazdi. 

Keyin men bularning hammasini shuncha ko'p 

esladimki, endi aslida nima bo'ldi va nimasi o'z 

tasavvurim mahsuli ekanini ham bilmay 

qoldim. Bir necha bor Shams qo'limizdan 

chiqib, qorong'ulik qa'riga singib ketdi, bu 

---

shunchalik aniq ediki, men hatto bunga deyarli 

ishongan edim. 

Garchi Shams hozir yo'q bo'lsa-da, hamma 

yoqda uning izlari bor. Raqs-u Samo, she'riyat, 

musiqa - men ularni u bilan birga yo'qoladi deb 

o'ylagan barcha narsalar hayotimizda o'rin 

egallab bo'lgan ekan. Otam shoirga aylandi. 

Shams haq gapni aytgan ekan. Ko'zalardan biri 

sindirilsa, ikkinchisi avvalgicha qolmas ekan. 

Otam hamisha mehribon. U nafaqat 

musulmonlarga, balki barcha din vakillariga - 

xristianlarga, yahudiylarga va hatto majusiylar 

(butparastlar)ga ham hurmat bilan qaraydi. 

Hayotiga Shams kirib kelganidan keyin esa 

mehr doirasi shu daraja kengaydiki, hatto 

jamiyatning eng quyqa qatlami bo'lgan 

fohishalar, ichkilikbozlar, gadoylar, 

jinoyatchilarni ham qamrab oldi. 

U hatto Shamsning qotillarini ham sevishi 

mumkindir. 

Faqat bir odamni sevishga o'zini majbur qila 

---

olmaydi - o'z o'g'lini.