Ishqqa oid qirq qoida

BO'ShLIQ 

 

(Yo'q deb hisoblanadigan bor narsalar...) 

 

 

Sulton Valad  

1246 yil, iyulь, Konьya. 

Otam zo'rg'a nafas olib, yiqilay-yiqilay degan 

ahvolda o'z xonasiga kirib keldi. Uning avvalgi 

ko'rinishi yo'qolgan, go'yo faqat soyasi qolgan 

edi. Yuzlari kichrayib ketgan, ko'zlarining osti 

salqigan, qorayib ketgan, kechasi bilan 

uxlamagan ko'rinardi. Lekin meni eng qattiq 

larzaga solgan narsa bu soqolining oppoq 

oqarib ketgani edi. 

---

- O'g'lim, menga yordam ber, - dedi u 

qandaydir begona ovoz bilan. 

Men uning yoniga otildim, qo'ltig'idan oldim: 

- Nima qilay, otajon, ayting. 

U bir muddat jim qoldi, go'yo yuz bergan 

voqeani bor og'irligi bilan ko'tarishga kuchi 

yetmayotganga o'xshardi. 

- Shams yo'q. U meni tashlab ketdi. 

Bir on men erkinlik hissini tuydim. Biron so'z 

aytmadim. Otamga juda achinib ketgan bo'lsam 

ham, miyamga bu yaxshi bo'ldi, shekilli, degan 

fikr keldi. Nahotki hayotimiz yana avvalgiday 

tinch va sokin bo'lsa? Keyingi vaqtlarda shu 

Shamsning dastidan otamning dushmanlari 

ko'payib ketdi. Men hamma narsa o'z avvalgi 

iziga tushishini, hayot Shams Tabriziy 

kelmagan vaqtidagiday bo'lishini juda istardim. 

Alovuddin ham balki haqli edi. Axir Shamssiz 

bizga yaxshi bo'lmaganmidi? 

- U men uchun qanchalar ahamiyatli ekanini 

esingdan chiqarma, - dedi otam xuddi fikrimni 

o'qiganday. - U va men - bir butunmiz. Oyning 

---

yorug' va qorong'u tomonlari bo'lganiday, meni 

Shamsdan ajratib bo'lmaydi. 

Uyalib ketib, boshimni silkitdim. Yuragim 

achidi. Otamga ortiq hech nima demasligim 

kerak. Men odamning ko'zida bunchalar ko'p 

azob jo bo'lishini hech qachon ko'rmagan edim. 

Tilim birdan g'alati, og'ir bo'lib qoldi. Bir og'iz 

so'z ayta olmadim. 

- Shamsni top... agar topilishni o'zi istasa, 

albatta. Biznikiga olib kel. Unga mening 

yuragim qattiq og'riyotganini ayt. Uning 

yo'qligi meni o'ldirayotganini ayt. 

Oxirgi gapini u shivirlab aytdi. 

Men unga Shamsni olib kelishga va'da berdim. 

Otam qo'llarimni ushlab olib, shunday 

minnatdorlik bilan qisdiki, ko'zimni undan olib 

qochishga to'g'ri keldi. Otam ko'zlarimda 

qat'iyatsizlik borligini kurib qolishini istamas 

edim. 

Shamsni topish umidida bir hafta Konya 

ko'chalarini tit-pit qilib chiqdim. Bu vaqtga 

kelib shaharda hamma uning yo'qolganini bilib 

---

bo'lgan edi, bu haqida turli gap-so'zlar yurardi. 

Men Shamsni juda yaxshi ko'radigan moxov 

bilan uchrashdim. U meni darvish yordam 

bergan juda ko'p baxtsiz odamlar bilan 

tanishtirdi. Shamsni shuncha odam yaxshi 

ko'rishini bilmagan ekanman, ular men 

ko'rmay, e'tibor bermay kelgan odamlar edi. 

Bir kun kechqurun uyga juda charchab 

qaytdim. Nima qilsam, yana qayoqqa borsam 

ekan? Kira menga atirgul yog’I solingan bir 

likop shovla olib keldi. O'zi yonimda 

ovqatlanishimni kuzatib o'tirdi. U kulimsirab 

o'tirardi, lekin yuzlarida azob borligini ko'rib 

turardim. Keyingi yil ichida u qanchalik qarib 

qolganini ko’rmaslik mumkin emasdi. 

- Shamsni uyimizga qaytarish uchun izlayotgan 

emishsan. U qayerdaligini bilasanmi? - so'radi 

Kira. 

- U Damashqqa ketgan, degan gaplar bor. 

Boshqalar esa Isfaxonda, Qohirada 

deyishayapti, hatto o'z vatani Tabrizda, 

deyayotganlar qam bor. Otamning shogirdlari 

---

uni boshqa shaharlardan ham izlashayapti. 

Kirani yuzlarida xafalik ifodasi paydo bo'ldi,u 

xuddi o'ziga-o'zi gapirayotganday shivirladi: 

- Mavlono she'rlar yozayaptilar. Go'zal she'rlar, 

Shamsning hajri ularni shoir qildi. 

Keyin xuddi eron gilamini tomosha 

qilayotganday, ko'zlarini pastga tushirib, bir 

necha bor xo'rsindi, she'r o'qiy boshladi: