Ishqqa oid qirq qoida

Uchinchi qism 

 

ShAMOL 

 

---

(...harakatdagi, bir joydan boshqasina ko'chib 

turadigan narsalar shubha ostida bo'ladilar)

 

 

 

Fanat 

1244 yil, 19 oktyabr, Konya.

 

Ochiq derazadan eshitilayotgan itlarning zo'r 

berib vovullashi menga sira uyqu bermadi. 

Ular uyga kirmoqchi bo'layotgan o'g'ri yoki 

ko'chadan o'tayotgan iflos ichkilikbozni 

payqadimikin, degan xayolda to'shakdan turib 

o'tirdim. Odam o'z o'rnida bemalol uxlay 

olmaydigan bo'lib qolipti endi. Hamma yoqda 

yoqalashuvlar va buzuqliklar. Ilgari bunday 

emas edi. Atigi bir necha yil avval bu shahar 

yashash uchun eng xavfsiz edi. Xulqiy 

buzilishning boyu kambag'alga, yoshu qariga 

birday yuqumli bo'lgan va to'satdan paydo 

bo'lib, hamma yoqqa tarqaladigan jirkanch 

yuqumli kasallikdan farqi yo’q. 

Shahrimiz bugun shunday holatda. Agar 

madrasada o'z o'rnim bo'lmaganida edi, onda-

---

sonda bo'lsa ham uydan chiqib turishga jur'at 

topa olmagan bo'larmidim. Rabbimga 

shukurlar bo'lsinki, shahar jamoasi 

manfaatlarini o'z manfaatlaridan ustun 

ko'radigan va ertayu kech Konyada tartib 

saqlanishiga xizmat qiladigan odamlar bor. 

Jiyanim Beybars shulardan biri. Biz u bilan 

faxrlanamiz. Shunday kechki payt jinoyatchi, 

razil va ichkilikboz kishilar yuradigan vaqt, 

Beybars o'zining qorovul-o'rtoqlari bilan bizni 

himoya qilib yuripti. 

Akam bevaqt vafot etgach, men uning o'g'liga 

vasiy bo'lgandim. Yosh va qat'iyatli Beybars 

qorovullik qila boshlaganiga yarim yil ham 

bo'ldi. Beybars bu ishga mening mudarrisligim 

tufayli erishdi, degan g'iybatlar ham bo'ldi. 

Bo'lmag'ur gap! Beybars o'zi juda kuchli va 

umuman, unda bu ish uchun kerakli hamma 

narsa bor. Undan juda yaxshi askar chiqishi 

mumkin edi. U Quddusga borishni va 

salibchilarga qarshi jang qilishni istagan edi, 

lekin biz xotinim bilan Beybars endi ulg'ayib 

---

qoldi va oilali bo'ladigan vaqti keldi, degan 

qarorga keldik. 

- O'g'lim, sen bizga shu yerda keraksan, - 

dedim men. - Bu yerda ham jang qilishing 

kerak bo'lgan odamlar bor. 

To'g'risi ham shu. Ayni o'sha kuni ertalab men 

xotinimga biz juda og'ir vaqtlarda 

yashayotganimizni aytgandim. Har kuni biron 

yangi fojia haqida eshitib turardik. 

Mo'g'ullar shiddat bilan bostirib kelishi, 

salibchilarning g'alaba qilishlari, shahar va 

qishloqlar birin-ketin g'ayridinlar tajovuzi 

qurboniga aylanishi, barchasiga soxta 

musulmonlar, ya'ni so'zda bor-u, amalda yo'q 

musulmonlar aybdor. Odamlar Xudo bilan 

bog'lanishni yo'qotgan zahoti yo'ldan toyadilar. 

Mo'g'ullar gunohlarimiz uchun bizga jazo 

sifatida yuborilgan. Gap mo'g'ullarda emas, 

buning o'rniga zilzila, ocharchilik yoki to'fon 

bo'lishi ham mumkin edi. 

Biz sababni bilgunimizcha va tavba 

qilmagunimizcha, yana qancha baxtsizliklarni 

---

boshdan kechirishimiz kerak ekan? Bir kun 

osmondan yomg'ir o'rniga tosh yog'ishini 

o'ylasam, ko'rqib ketaman. Kun kelib va bu 

kun uzoq emasga ham o'xshaydi - hammamiz 

Od va Samud qavmlari singari er yuzidan 

supurib tashlanishi mumkin. 

Boz ustiga so'fiylar. Ulardan ham yaxshilik 

kutib bo'lmaydi. Mo'min musulmonning aqli 

bovar qilmaydigan narsalar haqida gapirib, 

o'zlarini musulmon deb atashga qanday jur'at 

qilishar ekan? O'zlarining ahmoqona 

qarashlarini bayon eta turib, yana 

Payg'ambarimiz (s.a.v.) nomlarini tilga 

olganlarini eshitganimda tomirlarimda qonim 

qaynaydi. Ularning aytishlaricha, Payg'ambar 

Muhammad (s.a.v.) uchun e'tiqodsizlarga 

qarshi jang qilish kishining o'z nafsiga qarshi 

jang qilishiga nisbatan kichik jihod emish. 

Inson dunyoga kelganidan buyon jang olib 

borishi kerak bo'lgan yakkayu yagona dushman 

nafs, deb hisoblashadi so'fiylar. Bu gap chiroyli 

eshitiladi, ammo qizig'i shundaki, islom 

---

dushmanlariga qarshi jang olib borishda bu 

qanday yordam berar ekan? 

So'fiylar bundan ham badtarini aytishadi - 

shariat - yo'ldagi bir bosqich, xolos, deyishadi 

ular. Qiziq, bu qanday bosqich ekan? Bu ham 

yetmaganday, yana ma'rifatli insonni dastlabki 

bosqichdagi qoidalar bilan cheklab qo'yish 

mumkin emas, deb da'vo ham qilishadi. Ularga 

o'zlari yuqori bosqichga erishgan deb hisoblash 

yoqadi, shuning uchun o'zlarini shariat 

qonunlariga bo'ysunmasliklari mumkin deb 

hisoblashadi. Ular may ichishadi, raqs 

tushishadi, she'r yozishadi, rasm chizishadi va 

ular uchun bu ishlar ShARIAT hukmlarini 

bajarishdan muhimroq emish. Shuningdek, 

ularning fikricha, islomda yuqori va quyi 

nufuzlarga ajratish yo'q bo'lgani uchun har bir 

inson Xudoni faqat o'zi anglamog'i kerak. Bir 

qarashda bu beg'araz gapga o'xshaydi, lekin 

buning ortida dinda nufuzlarga bo'ysunish 

bo'lmasligi kerak, degan narsa yashiringan! 

So'fiylarga quloq solsangiz, Qur'onda juda ko'p 

---

noaniq majozlar, sirli ishoralar bor deyishadi 

ham. Ularning fikricha, muqaddas kitobdagi 

har bir so'z oyat va butun matnning son 

qimmatiga mutanosib ekan; ular Xudoning 

payg'omini oddiy va tushunarli o'qishni 

qiyinlashtiradigan ishlarni qiladilar. 

Ba'zi so'fiylar hatto insonni «gapiruvchi 

Qur'on» deb ham atashadi. Axir bu shakkoklik 

bo'lmay, nima? Yana darbadar yuruvchi 

darvishlar ham bor - ular ham behalovat 

musulmonlar. Qalandarlar, Haydariylar, 

kamiylar - turli-tuman nomlari bor. Ular 

hammadan ham yomon. Bir joyda o'tira 

olmaydigan odamdan nimani kutish mumkin? 

Kishida biron bir jamoaga tegishlilik hissi 

bo'lmasa, u xuddi shamolda uchgan quruq 

yaproq kabi har qanday yo'nalishda «uchishi» 

oson-ku! Va u shaksiz shaytonning makriga 

uchraydi. 

Faylasuflar ham so'fiylardan tuzukroq emas. 

Ular o'zlarining cheklangan tafakkurlari bilan 

cheksiz olamni bilish mumkin deb o'ylashadi. 

---

Men so'fiylar bilan faylasuflar o'zaro 

kelishuvda ekanliklarini ko'rsatadigan bir 

hikoyani bilaman. 

Bir kuni faylasuf bilan darvish uchrashishipti 

va ular bir-birlariga juda o'xshar ekanlar. Ular 

kun bo'yi gaplashishipti, gaplari bir-birlariga 

aynan muvofiq ekan. Nihoyat, 

xayrlashganlaridan keyin, faylasuf suhbat 

haqida: «U men bilgan narsalarni tushunadi», 

degan ekan. 

So'fiy esa: «Men tushungan narsalarni u 

biladi», degan ekan. 

Demak, so'fiy tushunaman, deb o'ylaydi, 

faylasuf esa bilaman, deb o'ylaydi. Men esa 

ular hech nimani tushunishmaydi va 

bilishmaydi, deb o'ylayman. 

Naxotki oddiy, cheklangan bandalar o'zlari 

uchun mumkin bo'lganidan ortig'ini bila 

olmasliklarini va tushuna olmasliklarini 

anglashlari qiyin bo'lsa? Bandasi faqatgina 

Xudoning borligini anglay oladi, xolos. Bo'ldi. 

Bizning vazifamiz Xudoning ta'limotini talqin 

---

etish emas, unga bo'ysunishdir. 

Beybars uyga qaytganida, u bilan shular haqida 

gaplashamiz. Shunga odatlanganmiz. Har kuni 

kechasi qorovullikdan keyin xotinim tayyorlab 

olib kirgan sho'rvasini ichadi va biz dunyoda 

nimalar bo'layotgani haqida gaplashamiz. 

Uning ishtaha bilan ovqat yeyishi menga 

yoqadi. U kuchli bo'lishi kerak. Shijoatli yosh 

yigitga bizning xudobexabarlar shahrimizda 

qiladigan ish ko'p. 

 

 

Shams