Ishning umumiy tavsifi

ko’cha, qishloq, machit, , bozor  va hokazo.  

b) jamlik, ko’plik orqali: jam,  to’p, bog’ (bag’) kabi.  

Bu  indikatorlarning  ko’pchiligi  Markaziy  Osiyo  va  Qozog’iston  hududida 

shuningdek,  boshqa  turkiy  xalqlar  toponimiyasida  mavjud.  Ammo  ular  ma’no 

ottenkalariga ko’ra bir-biridan farqlanuvchi holatlarga ham egadir.  

Kattaqo’rg’on    toponimi  ikkita  ma’noli  qismdan  tashkil  topgan:  kanta, 

qo’rg’on.  Bizningcha,  toponim  tarkibidagi  katta  so’zi  hajmni  bildirmaydi. 

Toponimdagi katta so’zi kanta lug’aviy asosining fonetik o’zgarishga uchragan 

(n > t) shakli. Kandasoy (Nam. vil. Chorkesar q. Adir va soy) – bu toponimda t 

tovushi d tovushiga o’tgan, ma’nosi qo’rg’onli soy demakdir. Kandabuloq (Far. 

Vil.  Quva  tumanidagi  qish.)  –  qo’rg’onli  qishloq,  qo’rg’onli  buloq  ma’nolarini 

anglatadi.  Shuningdek,  Obikanda  toponimi  suvli  qo’rg’on  degan  ma’noni 

ifodalaydi.  Xullas,  shahar  va  qishloq  ma’nolarida  qo’llanuvchi  kent    lug’aviy 

asosining  tarixiy  taraqqiyot  natijasida  turli  fonetik  o’zgarishlarga  uchrab,  kan, 

kat  ko’rinishlarida  kelishi  ham  kanta  va  kand  lug’aviy  asoslarining  o’zaro 

bog’liqligini  ko’rsatgan.  Ushbu  ma’noli  qism  qo’rg’on  so’zi  bilan  birikib, 

fonetik o’zgarishlarga uchragan: kanda > kanta Q qo’rg’on  > kanta qo’rg’on > 

kattaqo’rg’on > Kattaqo’rg’on.  Demak,  katta lug’aviy asosi bilan shakllangan 

ba’zi  toponimlardagi    bu  so’z  ma’lum  o’zgarishga  uchrab    shu  holga  kelgan.   

---

 

 

Nisbatan  yaqin  davrlarda  yaratilgan  toponimlarda  katta  so’zi  ko’p  qo’llanadi. 

Kanta  so’zining  toponimlar  tarkibida  ma’lum  bir  miqdorda  qo’llanib,    katta 

shakliga kelib qolishi va shu holatida ishlatilishi esa juda kam uchraydi.

1

  

Qo’rg’on  komponentli  toponimlar  mamlakatimizda  ko’p  uchraydi. 

Uchqo’rg’on, 

Beshqo’rg’on, 

Qirqqo’rg’on, 

Qo’rg’oncha 

qishlog’i, 

Qo’rg’onqishloq  va  boshqalar.  Bu  so’z  bilan  shakllangan  joy  nomlari 

Respublikamiz  tashqarisida  ham  uchraydi.  Masalan,  qo’rg’on  so’zi  bilan 

shakllangan toponimlar Karmana tumanida ham ko’plab uchraydi.