Қишлоқ хўжалигини илмий асосда йўлга қўймас эканмиз, соҳада ривожланиш бўлмайди

Чангловчи навларни танлаш ва жойлаштириш.
Мева 
дарахтларнинг кўпчилик навлари ўз-ўзидан ҳосил бермай-
ди. Балки бошқа навлар билан чангланишини талаб қилади. 
Ўз-ўзидан чангланадиган навлар ҳам четдан чангланган тақ-

---

30
100 китоб тўплами
дирдагина мўл ва сифатли ҳосил бўлади. Гулларнинг тўла 
чангланиши учун ҳар 10-12 асосий қатордан кейин бир-икки 
қаторга бир-иккита чангловчи нав экилади. Нок – чанглатув-
чини талаб қиладиган мевадир. Чангланиш муаммоси бўл-
ган мева турларидан боғ барпо этилиши керак бўлса, боғда 
икки ёки ундан ортиқ чанглатувчи тур бўлиши керак.
Чанглатувчи навларни танлашда эътиборга олинадиган 
хусусиятлар қуйидагилар: 
а) асосий нав ва чанглатувчи навнинг гуллаш вақти мос 
келиши керак;
б) чанглатувчи навнинг гул чангчилари кўп ва ҳаракат-
чан бўлиши керак;
в) чанглатувчи навнинг маҳсулотбоплик қиймати ҳам 
юқори бўлиши керак;
г) чанглатувчи нав солкашлик хусусиятига эга бўлмасли-
ги керак; 
д) чанглатувчи нав ва асосий навнинг чангланиш вақти 
бир-бирига яқин бўлиши керак;
9- расм. Мева боғларида тур ва навларни жойлаштириш тартиби 
(асосий ўсимлик ва икки қатор чанглатувчи ўсимлик)

---

31
Нок етиштириш
50–
китоб
е) боғда чангланиш жараёнини яхшилаш учун арилар 
бўлиши керак.
Кўчатларни экиш қалинлиги ва схемалари. 
Нок кўчатла-
ри шундай қалинликда ўтқазилиши керакки, бунда уларнинг 
юқори даражада ҳосил бериши, меваларнинг сифати яхши 
бўлиши, шунингдек, шамолга, гармселга ва совуқ ҳамда қора 
совуқларга чидамли бўлиши, тупроқни ишлаш ва дарахт-
ларни парвариш қилиш ишларини механизациялаштириш 
имконини бериши лозим.
1- жадвал