Қишлоқ хўжалигида ишлатиладиган ўғитлар ва уларни қўллаш

Ғовак–зич 
сақлаш усулида эса гўнг 1 м қалинликда 
ташланади ва шу ҳолатда 3-5 кун қолдирилади (бунда ҳарорат 
60-70 даражагача кўтарилади). Кейин яхшилаб шиббаланади 
ва устига яна шунча гўнг ташланади ва юқорида айтилган 
тадбир такрорланади.
Сақлашнинг биринчи босқичида (зичлашга қадар) 
термофил бактериялар иштирокида жадал аэроб жараён 
кетади. Азот ва органик моддалар бир қисмининг йўқолишининг 
олдини олиш учун кўпроқ миқдорда тўшама ишлатиш лозим. 
Юзага келадиган юқори ҳарорат ошқозон-ичак хасталикларини 
қўзғатувчи микроорганизмларни ва бегона ўт уруғларини 
нобуд қилади.
Сақлашнинг иккинчи босқичида (зичлашдан кейин) 
гўнг массасининг ҳарорати 30-35 даражага тушади ва чириш 
анаэроб шароитда давом этади. Ғовак-зич сақлаш усулида 
1,5-2,0 ой ичида чала чириган, 4-5 ой ичида эса тўла чириган 
гўнг ҳосил бўлади. Мазкур усул гўнгни нисбатан қисқа 
муддатларда чиритиш ва таркибидаги касаллик тарқатувчи 
микроорганизмлар ҳамда бегона ўт уруғларини тўлароқ 
йўқотиш лозим бўлганда қўлланилади.
Ғовак сақлаш усулида гўнг массаси зичланмасдан, 

---

60
100 китоб тўплами
шундайлигича қолдирилади. Аэроб шароитда чириш 
натижасида юқори ҳарорат юзага келади ва кўп миқдорда 
азот, органик моддалар йўқолади, гўнг шалтоғи оқиб кетади.
Органик моддалар, азот ва гўнг шалтоғининг исроф 
бўлишини олдини олиш учун гўнглар махсус тайёрланган 
гўнгхоналарда сақланади. Гўнгхоналарнинг ости бетон билан 
қопланган, гўнг шалтоғи йиғиладиган ҳовузчаларга эга бўлиши, 
ёмғир ва қор сувлари тўпланиб қолмаслиги керак.
Гўнг шалтоғи ва унинг таркибидаги озиқ моддаларнинг 
бекорга исроф бўлишининг олдини олиш тадбирларидан бири 
унга фосфорит талқони қўшишдир. Бунда биринчидан, ўғит 
таркибидаги фосфор миқдори кескин кўпаяди, иккинчидан, 
фосфор ўсимликлар осон ўзлаштирадиган шаклга ўтади, 
учинчидан, гўнгнинг гумификацияланиши тезлашади, 
тўртинчидан, микроорганизмлар фаолияти кучаяди.