Ishlatish joylari keltirilgan

SHartli markaziy siqilgan elementlarning mustahkamligini hisoblash

SHartli markaziy siqilgan elementlarning hisobi huddi nomarkaziy siqilgan elementlardek umumiy xolat bo‘yicha bajariladi. Qurilish normalarini bajarishda ba’zi bir elementlar to‘g‘ri burchakli

kesim hisobiy uzunlikda ,
l₀  20h,
simmetrik armatura A–I; A–II; A–III

sinflar bilan armaturalanadi.

Mustahkamlik sharti quyidagi ko‘rinishiga ega:
N  R_b A  R_SC (A_s  A'_s ),

(5.1)

N–bo‘ylama hisobiy kuch; A=bh – ko‘ndalang kesimdagi beton yuzasi.
 – koeffitsient, h200 mm =0,9 deb qabul qilinadi, h200 mm bo‘lganda esa ; =1,09 deb qabul qilinadi; –element egiluvchanligini yuklash muddati va armaturalash xarakterini hisobga oluvchi koeffitsient emperik formula orqali aniqlanadi

  
 2(

• 
  _{ )} R_SC ( A_s  A'_s )
  

(5.2)

bu erda

b a b
R_b A

_a va _b – 5.1–jadval orqali topiladigan koeffitsient;
 koeffitsienti _b dan ortiq olinmaydi. Bu erda _b beton kesimga bog‘liq, _a esa armaturani konstruksiyaning bardoshlik hususiyatini oshishini ko‘rsatadi.
Element mustahkamligining ma’lum ko‘ndalang kesimi, armaturalar soni va tushayotgan yuklarni elementning ko‘tarish hususiyati ma’lum bo‘lganda 5.1 – jadval yordamida  qiymatini (5.2) formula bilan aniqlanadi, keyin mustahkamlik (5.1) shartiga ko‘ra tekshiriladi.
Talab qilingan armatura kesim yuzasini ma’lum kesim bo‘yicha berilgan kuch bilan elementning hisoblangan uzunligidan beton va armatura xarakteristikasi bilan aniqlash uchun hisoblash quyidagi formula bilan olib boriladi:
À_s  A'_s  N(R_sc )  AR_b / R_sc, (5.3)

I Armatura kesim yuzasini aniqlash As+A's.

II Betonning kesim o‘lchovlari bva h ni va armaturalarni (As+A's) aniqlash.

Дастлабки берилганлар:

N, N_l, l_o, R_b, R_sc, Δμ


Фараз қилмоқ φ=1; μ=0,01


Ҳисоблаб чиқилади
A=bh=N/[ηφ(R_b+μR_sc)]

l₀/Ah≤20





Арматура кесим юзасини топилади 1 масала каби
5

6

7
Nomarkaziy siqilishning formulasi bilan hisoblash olib boriladi

(A_s+A_s) ' ₁=bh

8
9

10

Jadval 5.1. φ_bva φ_a koeffitsientlarining qiymatlari

l0/h nisbati	φb qiymati uchun			φaN1/N2qiymati uchun
	0	0,5	1	0	0,5	1
6	0,93	0,92	0,92	0,93/0,92	0,93/0,92	0,92/0,92
10	0,91	0,90	0,89	0,91/0,91	0,91/0,90	0,90/0,89
14	0,89	0,85	0,81	0,89/0,87	0,87/0,83	0,86/0,80
16	0,86	0,80	0,74	0,87/0,84	0,84/0,79	0,82/0,74
18	0,83	0,73	0,63	0,84/0,80	0,80/0,72	0,77/0,66
20	0,80	0,65	0,55	0,81/0,75	0,75/0,65	0,70/0,58

Ilova: l₀ – hisobiy uzunlik, ko‘p qavatli yig‘ma binolarning to‘sinlari uchun, l₀=h, yaxlit orayopmali binolarning to‘sinlari uchun, l₀=0,7h deb qabul qilinadi, bu erda h–qavat balandligi.

Formula suratida φ_a oraliq sterjenlar kesimi yuzasi

A_{S ,i}  (A_S  A'_S ) / 3,
maxrajda esa, agar
A_{S ,i}  ( A_S  A'_S ) / 3,
N₁–doimiy va

vaqtincha yukdan bo‘ylama kuch; N₂ – to‘liq yukdan tushadigan bo‘ylama kuch.
φ ning qiymatini 5.1-jadval yordami bilan aniqlanadi. Hisoblash tartibi 5.3 – rasmning blok–sxemasida keltirilgan. Dastlabki hisobda φ
= φ_v deb qabul qilinadi. Berilgan yuk ta’sirida beton yuzasi va armatura yuzasini xarakteristikalari aniqlashda
==1 formula alohida A_s  A'_s  (  ')A  0,01 deb olinadi (5.3)

Ko‘ndalang kesim o‘lchamlarini aniqlash uchun quyidagi formula

olinadi.

A  N(R_b  R_sc ).
(5.4)

Unifikatsiya talabini hisobga olgan xolda beton kesimi o‘lchamlari belgilanadi. YUqorida berilgan ko‘rsatmaga ko‘ra armatura yuzasi

tanlanadi. Agar, armaturalash koeffitsienti _min    ' _max  0,03
shartni qoniqtirmasa, ko‘ndalang kesim o‘lchovlari yoki beton sinfi o‘zgartiriladi va qo‘shimcha qayta hisob qilinadi.

3. Hisobiy ekssentrisitetli siqilgan elementlarning mustahkamligini hisoblash

Ekssentrisitetning miqdoriga bog‘liq xolda bo‘ylama kuch N ta’sirida bo‘lgan nomarkaziy siqilgan elementlarning buzilishi ikki ko‘rinishda bo‘ladi.
Ekssentrisitetning miqdori katta bo‘lganda buzilish cho‘zilgan armatura tomonidan betonda yoriqlarning paydo bo‘lishidan boshlanadi. Keyinchalik yuk miqdori ortib borgan sari armaturadagi kuchlanishlar oquvchanlik chegarasiga etib keladi, so‘ngra siqilgan betonning buzilishi boshlanadi. (1–holat).
Bunday buzilish nisbiy balandlik chegaraviy nisbiy balandlikdan

kam bo‘lganda, ya’ni
  x / h₀  _R
bo‘lganda ro‘y beradi.

Kichik ekssentrisitet bilan siqiladigan elementlarda kuchlanganlik holatining ikki varianti uchraydi. Kuchlanganlik xolatining birinchi variantida element ko‘ndalang kesimi to‘liq siqilsa (5.4, v – rasmning 1–epyurasi), ikkinchi variantda kesimning bir qismi siqilib, boshqa bir qismi esa cho‘ziladi (5.4,v –rasmning 2–epyurasi). Elementning buzilishi ikkala variantda ham element ko‘ndalang kesimi siqilgan zonasidagi beton va siqilgan armatura chegaraviy qarshiliklargi etishi natijasida boshlanadi. Hamma hisoblash holatlarida siquvchi kuchlanishning xaqiqiy egri chiziqli epyurasi hisoblashni osonlashtirish uchun ordinatani R_b ga teng bo‘lgan to‘g‘ri to‘rtburchak bilan almashtiriladi.

4. 
   –rasm. Siqilgan temirbeton elementlarida hisobiy kuchlanish
   

sxemasi:

1. 
     ^x
   

h₀

 _R

bo‘lganda;

á)   _R

bo‘lganda

Elementlar buzilishining birinchi xolatida cho‘zilgan armaturadagi kuchlanish R_s ga teng deb qabul qilinadi, ikkinchi holatdagi buzilishda armatura cho‘zilgan xolda σ_ss va armatura siqilgan xolda esa, R_sc deb qabul qilinadi.

Element mustahkamligining etarli sharti tashqi yuklardan M=N∙e va ichki zo‘riqishlardan cho‘zilgan armatura og‘irlik markazi S ga nisbatan olingan momentlarni taqqoslash bilan aniqlanadi:

N  R bx(h  0,5x)  R A^' (h
 a^'' ).
(5.5)

e b o sc s o
Siqilgan zona balandligi kesimdagi yuklar muvozanati shartidan aniqlanadi (Σx=0):
1–holat uchun:
N =N_b + N'_s–N_s = R_bbx + R_scA'_s – R_sA_s (5.6) 2–holat uchun:
N = R_bbx+R_scA'_s – _sA_s (5.7)
bu erda _s – sinfi V30 bo‘lgan beton va zo‘riqtirilmagan sinflari A– I…A–III bo‘lgan armatura uchun quyidagi formuladan aniqlanadi:

_s  2(1 ) /(1 _R ) 1R_s
(5.8)

Siqiluvchan elementlarni loyihalashda ikki xil masala uchrashi mumkin:

1. 
   berilgan miqdorlar bo‘yicha element mustahkamligini ta’minlash uchun talab etiladigan armatura kesim yuzalarini aniqlash;
   
2. 
   berilgan miqdorlar bo‘yicha element mustahkamligini tekshirish. 2 masala. Berilgan kesim o‘lchamlari, beton va armatura sinflari va
   

armaturalar kesim yuzalari berilganda 5.6 formuladan siqilgan zona balandligi x aniqlanadi:
N  R A^'  R A

_{x } sc s s s _.
R_bb
(5.9)

Agar x  x_R (  _R ) shart bajarilsa nomarkaziy siqilishning birinchi xolatiga ega bo‘lamiz va kesim mustahkamligini (5.5) formula bilan tekshiramiz.

Agar x >x_R ( > _R ) bo‘lsa, element nomarkaziy siqilishning 2–holatga mansub bo‘ladi. Bu holda siqilgan zona balandligi x (5.7) formuladan aniqlanadi:

x  (N  R_sc A'_s _s A_s ) /(R_bb)
Armaturadagi σ_s kuchlanish (5.8) formuladan aniqlanadi.
(5.9)

Elementning mustahkamligi (5.5) shartdan tekshiriladi. Kesim mustahkamligini hisoblash tartibi 5.5– rasmda keltirilgan blok– sxemada ko‘rsatilgan. Bu blok–sxemani nomarkaziy siqilgan to‘g‘riburchakli V30 sinf betonli elementni, simmetrik armaturalangan armatura A–I, A–II, A–III sinfi hisobi uchun qo‘llash mumkin.
Blok–sxema bo‘yicha hisoblanganda 14 punktga chiqish, kesim mustahkamligi ta’minlanganligini bildiradi, 14 punktiga chiqish esa dastlabki berilgan ko‘rsatkichlarni hisoblash uchun o‘zgartirish zarurligini bildiradi: (bxh)– kesim o‘lchovlarini oshirish, (V) beton sinfini yoki armaturani (↑R_s) – oshirish yoki armatura yuzasini (↑A_s)oshirish.