Ishlabchiqarishda boshqaruv fakulteti «buxgalteriya hisobi va audit» kafedrasi

5. Buxgalteriya hisobining avtomatlashgan shakli. Hozirgi kunda respublikamizdagi ko‘plab korxonalar buxgalteriya hisobining avtomatlashgan – qog‘ozsiz shakliga o‘tmoqdalar. Bu shaklning afzalligi shundaki, boshlang‘ich hujjatlarini tuzishdan boshlab toki moliyaviy hisobotlarni tuzguncha bo‘lgan uchyot ishlari kompyuter texnikalari yordamida bajariladi.

Uchyotda kompyuter texnikasini qo‘llaganda buxgalteriya hisobi ishlari quyidagi texnalogiya bo‘yicha bajariladi: axborotlar tashuvchi texnik vositalar (disklar, fleshkalar, chiplar va boshqa vositalar) kompyuter (elektron hisoblash texnikasi) uchyot ma’lumotlari haqida axborot beruvchi videogramma (mashinagramma). Buxgalteriya hisobining avtomatlashtirilgan shaklining tuzilishi 3-chizmada keltirilgan.

Hozirgi paytda barcha korxonalar, mulkchilik shaklidan qat’iy nazar ko‘p funksiyali kichik elektron hisoblash mashinalari - shaxsiy kompyuterlar bilan yetarlicha ta’minlangan. Bu uchyot ma’lumotlarni bir vaqtning o‘zida bevosita an’anaviy hisob registrlarida (memorial orderlarda, jurnal-orderlarda, analitik hisob kartochkalarida, kitoblarda va bo‘sh qog‘ozlarda) va axborotlarni qayd qilish va tashish texnik qurilmalarida (disklarda, fleshkalarda, perfolentalarda va boshqa texnik jihozlarda) to’plash imkoniyatini beradi. Bunday imkoniyatlar buxgalterlarning kompyuterlashtirilgan ish joylarini (BKIJ) tashkil qilishga asos bo‘lib xizmat qiladi. Buxgalteriya hisobini hisoblash texnikasiga asoslangan shaklidan foydalanish avzalliklari quyidagilarda namoyon bo‘ladi:

1. 
   Uchyot ishlarini mexanizatsiyalashni va avtomatizatsiyalashni ta’minlaydi;
   
2. 
   Uchyot ma’lumotlarining o’ta to‘g‘riligi ta’minlanadi;
   
3. 
   Korxona faoliyati bo‘yicha qarorlari qabul qilish uchun zarur bo‘lgan uchyot ma’lumotlarini olishni tezkorlik darajasi oshadi;
   
4. 
   Uchyot xodimlari mehnat unumdorligi oshadi;
   
5. 
   Uchyot apparati hodimlari oddiy texnik ishlarni bajarishdan ozod bo‘ladi;
   
6. 
   Uchyot apparati hodimlarida nazorat va tahlil ishlarini bajarishga sharoit yaratiladi;
   
7. 
   Xo‘jalik hisobining barcha turlari bir-biri bilan bog‘lanadi, chunki, hisob ishlari ma’lumotlarning yagona bazasi asosida tashkil qilinadi.
   

Buxgalteriya hisobining avtomatlashgan shaklida hisob ishlarini tashkillash texnologiyasi quyidagi chizmada keltirilgan

Dastlabki hujjatlar

Axborotlarni qayd qilish qurilmasi

Axborotlarni qо‘l yordamida qayd qilish qurilmasi

Doimiy va о‘zgaruvchan ma’lumotlar bazasi

Mashinogrammalari va videogrammalar

Buxgalteriya hisobining avtomatlashgan shakli.