Ishlab chiqarishni tashkil etish. Yer, capital, tadbirkorlik faoliyati va mehnat ishlab chiqarish omillari

' « ionJi qayidagiiardan tashkil topach:

. _A riladigan y:Ji.r; lo\ lur; ruiunzorlar;

w'.iar va ko'p yillik daraxllar bilan band bo'lgan yerlar;

• 
  suv osti yerlari;
  

» shaxsiy tomorqa xo'jalik yerlari;

• 
  boshqa yerlar.
  

Yer - inson mehnati mahsuli emas. Ishlab chiqarish omilining bu guruhiga tabiat bergan boyliklar, yer osti qazilma boyliklari ham kintiladi. Ular ishlab chiqarish jarayonida ishlatiladi. O'zbekistonda yer resurslaridan foydalanish holati ham qoniqarli emas, deb topadi. Ayniqsa Jizzax, Samarqand, Sirdaryo, Namangan va boshqa viloyatlarda. Masalan,

•yerni qonunsiz ravishda egallab olish

• 
  sug’oiiladigan ekinzorlarni qishloq xo’jaligi oborotidan chiqib ketishi.
  
• 
  Ko’plab dala maydonlari turli xil sabablar bilan ekihnay qolishi;
  
• 
  Yerdan belgilangan maqsadlarda foydalanilmaslik hollarining mavjudligi;
  

• 
  ko'p yerlarni zax, sho'r bosib botqoqlikka aylanib borishi
  
• 
  yerdan foydalanislida qonunchilikka rioya qilmaslik holatlari, mo’ljaldagi ekinlar o’miga boshqa xil ekinlar ekish. Bunday yerlar 2001 yilda 41ming 500 ga bo’lgan. 2001 yilning yakuni bo’yicha 120 ming 500 ga yerda paxta xosildorligi 10 sentnerdan, Chelak tumanida 8,3 sentner, Jizzax viloyatining Zomin tumanida 8,6 sentner. Eng yuqori paxta hosildorligi 28,7 sentner bo'lib, bu Farg'ona viloyatmmg Yozyovon, Andijon viloyatining Ulug'nur tumani xo jahklanga to'g'n keladi;
  
• 
  statistik hisobotlarda yer miqdorini fermer xo'jaliklari tomonidan kamaytirib ko'rsatilishi.
  

Bu guruhga foydalaniladigan yerlar, o'rmonlar va boshqalar kiradi. Ayni o'rinda har bir id ski O'zbcl ristonning tabiiy xomashyo resurslan tog’risida yetarli darajada ma'lumotga ega bo'Hshi foydadan xolt . ..:аь. Hozirgi vaqtgacha O'zbekistonda 2,7 mingdan ziyod turli xil foyda!i qpziln.d ко;.lari va f .a'uanlar bo'lgan istiqbolli joylar aruqlangan. Ular 100 ga yaqin mineral xomashyo turlarini o’z i-:.:ga oladi. Shundan 60 dan ortig’I ishlab chiqarishga jalb etilgan, 900 dan oitiq к on qidirib :. piigan bo'lib, ularning tasdiqlangan zaxiralan 970 mlrd AQSH dollarim tashkil etadi Shu bilan ,_a. O'zbekistonning umumiy mineral xomashyo potensiali - 3,3 trillion AQSIi doliaridan oriiqroq •'aLolanayotganini ham aytib o'tish kerak

ro'ladi», deb aytish haqiqatga to'g'ri kelmaydi. Lekin «maksimal foydaga» intilgan firmalar resurs-lanii bekorga saif etmaydi, deb aytishga barcha asoslar bor. Foydani maksimallashtirish uchun firma xarajat qiladigan resurslarni shunday tanlab olish kerakki, bozorda sotishga mo'ljallangan mahsulot niiqdoriga ketadigan ishlab chiqarish xarajatlari minimal darajada bo'lsin.